DUAYEN

Kiracı

Kentsel dönüşümde kiracıların ihmali ve düşük gelirli kesimin kira sorununa çözüm önerisi.

Y. Mimar ERCAN EVREN

Kentsel dönüşümle ilgili araştırma yaparken genellikle mülk sahibi olanlarla ilgilendiğimizi gördüm. Kiracıları hiç hesaba katmamışız. Hâlbuki asıl sorun kiracılarda. Çünkü hem adet olarak çok daha fazlalar hem de daha az gelire sahipler. Son depremzedelere evler dağıtılırken şikâyetler hep sahip olduklarından daha az konut verildiği yönünde oldu. Kiracılardan tık yok!

Bu yazımda kiracıların durumunu konuşmak istiyorum. Genelde dünyada kiranın oranı net gelirin % 25-30 arasında. Tabii Paris, Londra gibi büyük illerde bu oran % 40 ‘a kadar ulaşıyor. Bazı ülkelerin bu konuda davranışlarını da şöyle özetleyebiliriz:

1. Almanya – Wohngeld
Düşük gelirli hanelere kira yardımı yapılır. Başvuru, gelir düzeyi, evde yaşayan kişi sayısı ve yerel kira düzeyine göre değerlendirilir.

2. Fransa – APL (AidePersonnaliséeauLogement)
Öğrenciler, çalışanlar ve emekliler dahil geniş bir kesime destek verilir.

3. İsveç – Bostadsbidrag
Gençler, aileler ve yaşlılar için özel kira yardım sistemleri vardır. Gelir ve hane büyüklüğü temel alınır. Genelde çocuklu ailelere öncelik verilir.

4. ABD – Section 8 HousingVoucher
Program Düşük gelirli aileler ve yaşlılar için uygulanır.

5. Hollanda – Huurtoeslag
Belirli gelir seviyesinin altındaki birey ve ailelere kira yardımı yapılır.

Türkiye'de Durum:
Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, şartlı kira yardımları (özellikle risk altındaki ailelere) sağlar. Ayrıca kentsel dönüşüm kapsamında geçici kira destekleri (örneğin 18 ay boyunca) verilir. Kısaca söylemek gerekirse az gelirli kimselere sistematik bir kira yardım yoktur. Türkiye’de asgari ücretin net 22.104Tl. olacağınıve Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı verilerine göre Türkiye'de çalışan nüfusun neredeyse yarısının asgari ücretle geçimini sağladığını biliyoruz. En düşük kiranın ise 15-20 bin lira civarında olduğunu düşünürseniz, insanların hayatta kalabilmek için bir mucize gösterdiklerini anlamak pek zor olmaz.

Bence,bu insanlar kira olarak ~ 6600 Tl. sı ödemeli (asgari ücretin %30 u), geri kalanını da Devlet tamamlamalıdır. Sosyal Devlet böyle olur.