DUAYEN

TÜRK PARASININ DEĞERİ

Y. Mimar ERCAN EVREN

Türk parasının değeri biraz düşse hemen bir endişe başlıyor. Paranın değeri azalınca ülkenin prestiji de azalıyor gibi geliyor insana. İki para birimi (TL-$) olan ülkeler genellikle bu ikilemi yaşıyor. Ekonomistler Para değerinin değişmesini şöyle değerlendiriyorlar:
Eğer TL yapay olarak fazla değerlenirse:

İhracat zarar görür, sanayi üretimi düşebilir.
Turizm gibi döviz getiren sektörler olumsuz etkilenir.
Dış ticaret açığı artabilir.
Enflasyon düşer.

Eğer TL aşırı değer kaybederse:

Enflasyon yükselir, alım gücü düşer.
Yatırımcı güveni azalabilir.
Borç ödemeleri zorlaşabilir.

Sonuç:

Türk Lirası’nın aşırı değer kazanması veya aşırı değer kaybetmesi, ekonomiyi dengeden çıkarabilir. Önemli olan, ihracatı ve üretimi destekleyen, aynı zamanda enflasyonu düşük tutan dengeyi bulabilmek ve kontrollü bir para politikası izlemektir.

Paranın gerçek değerinde olması, yani piyasa dinamiklerine uygun bir seviyede bulunması en sağlıklı senaryodur. Ne aşırı değerli ne de aşırı değersiz bir para birimi uzun vadede sürdürülebilir değildir.

Merkez bankalarının ve ekonomi yönetimlerinin görevi; paranın yapay şekilde baskılanmasını veya aşırı değerlenmesini önleyerek, üretim, istihdam, enflasyon ve dış ticaret dengelerini koruyacak bir çözüm üretmek olmalıdır.

Bu yüzden serbest piyasa koşullarında, üretim gücüne ve ekonomik verimliliğe dayalı bir kur seviyesi en sağlıklısıdır.
Şu andaki TL sının piyasa ve resmi değerini, enflasyonu, faizi belirterek yazımızı bitirelim:
Resmi değeri: 1$ = 38 TL, piyasa değeri: Uzmanlar 50-60 TL olmasını savunuyorlar. Yıllık enflasyon TUİK’e göre % 51,26 - ENAG’a göre % 75,20 . Merkez Bankasının politika faizi % 42,5. (Para değerli iken enflasyonun artması ise kurala aykırı.)
Görüldüğü gibi Türk parası çok değerli. Faiz ve enflasyon ise çok yüksek. Halk perişan, Yatırımcılar, ihracatçılar ve turizmciler kepenk kapatıyor. Dövizle iş alanlar da memnun değil çünkü her şey o kadar pahalı ki döviz karşılığı alınan Türk parası masrafları karşılamıyor. İthalatçılar gümrük vergilerinin artışından ve kısıtlamalardan şikâyetçi. Bu işten bir tek tefeciler memnun gibi gözüküyor. Bunlar dövizi normal kurdan bozdurup ~ %40 faizle bankaya vadeli olarak yatırıyorlar, bir yıl sonra dövize çevirip parayı çekiyorlar. Kazançları döviz olarak ~ %17. $ faizinin en fazla % 1-2 olduğunu düşünürseniz bu müthiş bir kazanç. Halimizi artık siz düşünün.