DUAYEN

Fen ve Sosyal Bilimler Uygulayan Anadolu İmam Hatip Liseleri

Y. Mimar ERCAN EVREN

Bir dost sohbeti beni bu yazıyı yazmaya zorladı:

İstersiniz işe Türkiye’deki okul sayıları ile başlayalım. 325 fen lisesi, 1698 İmam Hatip Lisesi 494 Mesleki ve Teknik Lisesi var. Genellikle fen liseleri ve İmam Hatip liseleri üniversiteye öğrenci gönderiyor. İmam Hatip öğrencileri üniversite sınavlarında çok başarılı olamadığı için normal İmam Hatip Liseleri Fen ve Sosyal Bilimler uygulayan Anadolu İmam Hatip Liselerine çevrilmeye başladı. Bu sonuçta yaklaşık binin üstünde üniversite öğrencisi demektir. Hâlbuki Türkiye’nin ihtiyacı ara eleman. Buna çözüm aranacağına üniversite öğrencisinin adedini artırmak faydalı olur mu? Olmadığı açık seçik ortada gözüküyor. İnsanın aklına şöyle bir şey de geliyor. Acaba bunda hükümetin maksadı diyanet dışında kalan bütün kurullara dindar eleman yetiştirerek arka bahçesini genişletmek olabilir mi?

Pedagojik yönden bu hibrit yapı bir fayda sağlar mı? Ezbere dayalı, skolastik bir anlayışın bilimle bağdaşmayacağı aşikârdır. Üstelik laik anlayışa uygun değildir. İmamlık mesleği için gerekli olan bütün derslerin detaylı bir şekilde öğretilmesi (hadis, fıkıh gibi) öğrencilerde genel bir performans düşüklüğü gösterecektir.

Din dersleri seçmeli ders olarak istenilen okulda verilebilir. Nitekim fen liselerinde “din ve ahlak” adında haftada iki saat dersler verilmektedir. İmam olmak isteyenler ortaokuldan sonra iki- üç yıllık kurslara (Enstitülere) devam edebilirler. Daha ilerlemek isteyenler de ilahiyat fakültelerine gidebilir.

Çağdaş pedagojiye bakınca, eğitimin ana okulda ve ilkokulda başladığını görürüz. Ülkemizde ise maalesef ilkokullar tarikatlara teslim ediliyor. Bu da bize hükümetin amacını gösteriyor.

9-13 yüzyılda İslam dünyasında bilimin yükselişine bakarak bu günkü Fen Sosyal Bilimler uygulayan AİHL’ lerini medreselere benzetmenin çok yanlış olacağını düşünüyorum. 15 asırda insan dahil pek çok şey değişti. Eğitim tarihine baktığımız zaman şunu görüyoruz:

9-10. yüzyılda bu günkü klasik anlamda medrese yoktu.
Farabi (ö. 950) ve İbn-i Sina (ö. 1037) döneminde ders halkaları (halka-i tedris), cami dersleri, saray kütüphaneleri ve özel hocalar ( öğrenciler hocalarının yanında yıllarca bulunur icazet alarak ders verme yetkisine sahip olurlardı.) daha yaygındı.
Medrese kurumu sistemli bir şekilde 11. Yüzyılda Nizamülmülk’ün (ö.1092) kurduğu Nizamiye medreseleri ile başlamıştır.
Medreselerin bozulması 13. Yüzyıldaki Moğol istilaları iledir. 17. yüzyıldan itibaren bilimsel çeşitlilik kayboldu sadece dini dersler kaldı.
Gazali’nin felsefe eleştirileri, felsefeyi şüpheli ve tehlikeli bir alan gibi görme eğilimini güçlendirdi. Bu da 12-13 asırdan itibaren medreselerin din merkezli programa kaymasına katkıda bulundu.
İslam Ortaçağı Hristiyan dünyasının Rönesans’ a eriştiği yıllarda başlamaktadır. Diğer bir değişle İslam dünyası kadim Yunandan aldıkları bütün bilgileri batıya geçirip onları uyandırdıktan sonra kendisi rahat uykusuna dalmıştır.(O.Hançerlioğlu)

Çağdaş eğitimi pedagoglar şöyle tarif ediyor: Eğitim çocuk eksenli olmalı. Ezber ve sınav merkezliliği azaltılmalı. Çocuğun bireysel farklılıklarına saygılı olunmalı. Duygusal ve pratik boyutlar eğitimde yer bulmalıdır. Güzelle temas çocukların ruhsal kalitesini yükseltecektir. Onun için okul binalarından tüm araçlara kadar her şey bir estetik uyumda olmalıdır.

Eğer gerçekten çağdaş ve üretken bir nesil istiyorsak, çözüm hibrit modellerde değil. Din eğitimi isteyen öğrencilere ortaokul sonrası kurslar, daha ileriye gitmek isteyenlere ise ilahiyat fakülteleri zaten mevcut. Öte yandan fen ve sosyal bilimler eğitimi laik, özgür ve çocuk merkezli bir zeminde verilmelidir. Tarih bize açıkça gösteriyor ki din merkezli eğitim, uzun vadede bilimsel ilerlemeyi köreltiyor.

Bugün asıl ihtiyacımız üniversite mezunlarının sayısını artırmak değil, mesleki eğitime önem vererek ara eleman açığını kapatmaktır. Aksi hâlde ülke, “yarım yamalak fen eğitimi görmüş ama meslek sahibi olamayan” bir genç nüfusla yüz yüze kalır.

Kaynakça: ChatGPT