DUAYEN

Güneş Enerjisi ve Termik Santraller

Y. Mimar ERCAN EVREN

Günlerdir Muğla - Akbelen köyünde olan dramı hayretle ve üzüntüyle seyrediyoruz. Köylüler topraklarımızı ve zeytin ağaçlarımızı vermeyiz diye direniyorlar. Termik santral sahipleri de ille kömür çıkartacağız diye diretiyor. Meclisten çıkartılan bir kanunla bu hak termik santrallara maalesef verildi. Polisin ve jandarmanın köylülere yaptığı muamele ise içler acısı. Bu ülkenin sahibi olan bu insanlara böyle bir muamele asla yapılamaz. Utanç verici bir durum. Üstelik, bana sorarsanız köylüler yerden göğe kadar haklı. Nedenleri şöyle sıralayabiliriz:

Ağaçlar bir ülkenin ciğerleridir. Ağaçları kaldırırsanız makro klimayı değiştirmiş olursunuz. Ülke çölleşir. Hele zeytin gibi üretken ağaçlar yıllarca meyve verdiği için ekonomiktir.
Kömür bir fosil yakıttır. Bu kömürü çıkartmak için büyük alanları kazmak zorunda kalırsınız (doğal olarak ormanları da mahvedersiniz). Kömür yandığı zaman dumanı ve çıkan gazlarla etrafına ölüm saçar. Atmosferin ısınmasına neden olduğu için ölümcül iklim değişiklikleri meydana gelir. Onun için bizim de imza koyduğumuz Paris antlaşması zaman içinde (2030’a kadar) tüm termik santralların kaldırılmasını öngörmüştür. Üstelik termik santrallar çok ”su” kullandığı için su kaynaklarını da kurutmaktadır. Bu santrallar kapatıldıktan sonra ne ölenleri ne de toprağı geri getirmek mümkün olacaktır.
Türkiye’de 39 adet kömürle çalışan Termik santral var. Bunların ortalama kurulu gücü 650 MW dır. Kapasite faktörünü %50-%80 kabul edersek yıllık üretim 2,8-4,6 TWh eder (fosil yakıta bağımlı). 24 saat sürekli üretim yapabilir.

Bu yazıyı herkesin çok iyi bildiği fakat uygulamadığımız bir alternatif çözümü hatırlatmak için yazdım.

Türkiye’de her yıl ~ bir milyon konut yapılıyor. Bu konutların hepsine ~ 30 m² GEP (güneş enerji paneli) konsa 30 milyon m² panel yapar (Bu mümkündür). Bu panellerin kurulu gücü ~ 6 000 MW eder. Kapasite faktörünü %18-%20 kabul edersek 9,6 – 10,8 TWh yapar. Güneş santrali, kurulu gücü çok yüksek olduğu için yıllık üretimde 650 MW’lık bir termik santralin 2–3 katı kadar elektrik üretebiliyor. Yani her yıl iki üç termik santrala eşdeğer GES lı inşa etmiş olacağız. Termik santral gece-gündüz sürekli çalışabilir (yüksek kapasite faktörü). Ancak, Güneş santrali sadece gündüz üretir (düşük kapasite faktörü). Bu yüzden güneşten elde edilen elektriği depolamak ya da şebekeyi destekleyici diğer kaynaklarla dengelemek gerekir. Maliyet olarak: GEP(Güneş enerji panelleri) = 36$ MW/h, Termik santral ise 167 $ MW/h dir. Bu GES’in yaklaşık 1/5 daha ucuz olduğunu gösteriyor. İşletme maliyeti ise GES de hemen hemen sıfırken termik santrallarda hem çok su gerekmekte hem de yüksek işçilik maliyeti bulunmaktadır.

Pekiyi, Türkiye’de hiç GES santralları yapılmıyor mu? Tabii yapılıyor. Büyük arazilere büyük santrallar kuruluyor. Bu santrallar bazen meralara bazen de tarım alanlarına yapılabiliyor. Samsun/Ladik, Tatlıcak köylüleri meraya GES kurulmasına karşı çıkarken bir köylü kadın da kameralar önünde “Yaptığınız iyi ama neden başka yere değil de meralarımıza yapıyorsunuz?” diye isyan ediyordu. Yakın bir başka örnek de Antalya/Korkuteli Bozova’da meraya GES planına tepki göstererek burada da köylüler “Meramızı elimizden almak istiyorlar” diye bağrışıyorlardı.
Bunun bir tek nedeni var: Gerek termik santralları gerek GE Santrallarını yapanlar ve işletenler genellikle yandaş yükleniciler. Yandaşların menfaatleri bütün memleket menfaatlerinden önce geliyor.
Japonya’da Almanya’da ve pek çok Avrupa ülkesinde şehirler “imar planı yönetmeliğine” GE’ ni zorunlu kılan maddeler koyuyorlar ve bunu destekleyici tedbirler alıyorlar. Sorun bu kadar basit. Halka bu kadar eziyet çektirmeye değer mi?

Kaynakça: ChatGPT