Güneşe bakmak

Geçen hafta aradığım bir kitabı bulabilmek için Laura’ya Remzi Kitabevi’ne gitmek zorunda kaldım. Daha önce de belirtmiştim; aranılan kitaplara ulaşmak için şehrin iki ucuna konumlanmış kitapçılara gitmek zorunluluğu Antalya’da rahatımı kaçıran durumlardan biri...

Aldığım kitabın adı “Güneşe Bakmak-Ölümle Yüzleşmek”. Irvin Yalom’un...

Hiçbir zaman özellikle bir yazarın sadık okuru olamadım, çıkan her kitabını bulup okuyamadım, Irvin Yalom hariç...

Yalom, Stanford Üniversitesi Tıp Fakültesi Psikiyatri Bölümü profesörlerinden aynı zamanda. Ancak zannediyorum ki o kendini öncelikle bir yazar olarak sunuyor başkalarına... Kitaplarındaki samimiyet, mütevazılık ve okura yansıtmaktan gocunmadığı -bilim insanlarında pek rastlanılmayan- o “kendine karşı şüpheli” duruşu bunun delili... Gönlünün söylediğini diliyle yalanlayan sıradan insanların hali yansıyor her zaman kitaplarından okurun nazarına...

Yalom bu kitabında da ölümü ve ölüm korkusunu işliyor. Babil kahramanı Gılgamış’tan alıntıladığı bir cümleyle başlamış Güneşe Bakmak’a, ki şöyle:

“Yüreğim umutsuzluk içinde. Ölümden korkuyorum.”

Bir çok hastasıyla yaptığı seansları özetlediği kitabın ilk bölümünde okura sunulan çarpıcı bir şey yok... Esas çarpıcı olan -hatta yazar belki de bunu bilerek yani kurgulayarak yaptı- 75 yaşına gelmiş olan, bir anlamda ölüme “hergün biraz daha yakın” (önceki kitaplarından birinin adı bu) olan Irvin Yalom’un bilgeliğin ve bilginin ardına saklamaya çalıştığı ama başaramadığı kendi korkusu...

Ölüm korkusuyla ya da bu korkunun yadsınması sonucu ortaya çıkan diğer şikayetlerle muayenehanesine gelen kişilere terapi esnasında sunduğu çıkış noktalarının, kurtarıcı cümlelerin ve birçok filozoftan alıntıladığı düşüncelerin, yazarın kendi korkusu karşısında kifayetsiz kaldığı hissediliyor... Kabaca bir deyişle; terzinin kendi söküğünü dikemeyişine şahit oluyor okuyucu... Sonra da hırsa kapılıp, biraz sadistçe bile diyebileceğim bir tutumla çok da güzel dikilmiş giysileri paramparça etmeye yeltenmesine...

Bu köşede özetlenmesi çok zor olacak içerikte ve psikolojiden ziyade felsefeye kucak açmış bir kitap Güneşe Bakmak...

Felsefeyi “insanın mutluluğunu amaçlayan” bir bilim dalı olarak tanımlayan Yalom ne yazık ki felsefeyi kendi amacından soyutlayarak başkalaştırıyor... Mutluluğu getiren huzuru öyle uzak ve zor bir yere taşıyor ki sonuçta sadece okur değil kendi de buna şaşakalıyor... Onca bilgiye, akıl yürütmeye, sebatlı çabaya rağmen dünyaca ünlü ve binlerce kişinin ondan medet umduğu bu profesör ve yazar, dağdaki çoban kadar olamıyor hayatın ve ölümün karşısında...

Kitabı okuduktan sonra eksiğin ne olduğu konusunda uzunca bir süre düşündüm... Vardığım kanaat ilginç oldu benim için. Irvin Yalom ve aslında pek çok insan için mutluluğu bulmada, mutluluğu yakalamada en büyük engelin “kibir” olduğunu düşündüm... İnsanoğlunun en ezeli düşmanı, mutlulukla insanın arasındaki o derin, o dar uçurumun adı olan kibir...

Belki de haksızca bir şekilde yazara yaftaladığım kibrin size de gösterebileceğim delili, kitabın 172. sayfasındaki, “ ‘Ve ben de bazen’, dedim sabrım iyice taşmış bir şekilde” diye başlayan paragrafta... Dünyaca ünlü bir psikiyatristin muayenehanesine gelen ve ondan ücret karşılığında danışmanlık alan bir kişi (bir haham) ne yapmış ya da ne demiş olabilir de böylesi bir profesyoneli çileden çıkarabilir acaba?

Kesinkes en son duymayı istediği şey, yüzüne ikrar söylenmiş olmalı, değil mi?

Evet insan güneşe uzun süre bakamaz, buna dayanamaz, doğrudur... Fakat uzun süre bakmaya dayanamadığımız tek şey güneş değil belki de...

Kalbimizin içindeki en küçük, en karanlık, en içeri, en gizli, en bilinmez yere bakmak, güneşe bakmaktan daha da zor gelebilir.

Değerli Şair Metin Altıok’un “Süveyda” dediği o yere.