YATAY-DÜŞEY YAPILAR - 3

İlkyazımda, yatay ve düşey yapı yapmanın bir yöntem olmadığını asıl önemli olanın “Yoğunluk” olduğunu anlatmaya çalışmıştım. Bunun ölçülerini de şöyle belirlemiştim: 350- 500 kişi/ha –KAKS 1,5 (inşaat alanı/arsa alanı)
İkinci yazımda da minimum “kentsel dönüşüm” ( 10- 15 ha.) ve Sosyal alanların miktarlarını belirtmiştim (arsanın 2/5). Bir de 4000 nüfuslu 15 ha. lık bir mahalleyi örnek olarak göstermiştim. Kazaların sorumlusunun beton, demir, zemin olamayacağını, tek sorumlunun teknik elemanlar (Mühendisler, mimarlar….) olduğunu eklemiştim. Tabii ruhsatsız kaçak yapıların tek sorumlusu da mal sahibidir.
Decartes bir yazısında şöyle diyor: Karışık bir konuyu çözmek için onu “parçalara bölerek çözümlemeye çalışın”.  Ben de öyle yaptım.  4 adet 1000 kişilik modülü birleştirerek 4000 kişilik bir mahalle yaptım. Dört mahalleliyi  birleşerek uydu kentleri meydana getirdim. Bunun nedeni 4000 kişiye optimal 1 anaokulu, 1 ilkokul, 1ortaokul düşmesinden kaynaklanıyor. 4000 kişinin 2/5 (4-18) yaş arası çocuktan oluşuyor. Bu da 1600 çocuk yapar. Örneğimizde anaokulu 600, ilkokul 660, ortaokul 660 olmak üzere 1920 kişi öngörülmüştür. Her okulda öğrenci başına düşen alan 25-30 m² dir. Mevcut okullarımızda bu en fazla 10 m² dir.
Bu günkü yazımıza isterseniz, “Kentsel dönüşüm” yapmak gerekli midir? Sorusuyla başlayalım. Evet gereklidir….Hem de acilen. Çünkü Türkiye bir deprem ülkesi, Yapılarımız çok çürük, şehirlerin yapılması çarpık ve çirkin. Üstüne üstelik bütün bu hataları da devlet affetmiş. Aslında bunu; doğru dürüst yapılırsa, bir fırsat bile kabul edebilirsiniz.

1. Sistem
   1. Eski yapıların yıkılarak, depreme dayanıklı yapıların yenilerinin yapılması.
   2. İnşaat katsayılarını artırarak, yüklenici payının karşılanması.
   3. Yüklenici ile paylaşım genellikle  %50+%50 olarak öngörülmektedir.
   4. Bu da örneğin 1,5 olan katsayının 3 ‘e çıkması demek.
2. Avantajları ve mahzurları
   1. Avantajı:  hiçbir mali katkıda bulunmadan sorunu çözümlemek.
   2. Mahsurları: Altyapı yetersizliği,  Yüksek blokların çıkması (insan  yaşamına aykırı), Monoton ve çirkin bir yapılaşma, Yoğunluğun ~1000 kişi / ha ‘ra çıkarak çok yüksek bir seviyeye çıkması……..
3. Çözüm
   1. Katsayısı az olan ve gecekondu bölgelerinde bu sistem kullanılabilir. Ancak katsayının 1,5 daha yüksek olması halinde, yüklenici payları cevrede oluşturulacak “UYDU KENTLERDEN”  verilebilir.
4. Uydu kentler nasıl olacak
   1. Şehre 10-20 km uzakta tercihen kamu arazilerde kurulacak
   2. Merkeze raylı sistemle ve kara yolu ile bağlantısı bulunacak
   3. Nüfusu ~ 16 000 kişi olan kasabalar kurulacak. Yoğunluk ~ 350-500  kişi olacak.
   4. Uydu kentler 10-15 hektarlık mahallelerden oluşacak
   5. Her mahallenin; yaya ulaşılabilen, anaokulu,  ilkokulu, ortaokulu, yönetimi, küçük alış-veriş ve sağlık merkezi, spor alanları olacak.
   6. Uydu kentte liseler, spor alanları (açık –kapalı), kültür merkezi, AVM, sağlık merkezi, cami bulunacaktır.     
   7. Mahallenin içinde trafik bulunmayacak, otoparklar bodrum katında olacak.
   8. Altyapıyı desteklemek için güneş panelleri ve su arıtma cihazları kullanılacak.
   9. Konut alanlarında yaşam hacimlerinin kuzeye bakmamasına dikkat edilecek.
   10. Muhtelif yükseklikler kullanılarak ve mekân yaratılarak monoton olmayan daha güzel bir yaşam ortamı yaratılacaktır. Zemin katlar kısmen boş bırakılarak daha refah bir görünüm elde edilebilir.

Kentsel dönüşüm nedeniyle yapılacak “ UYDU KENTLER” için bir uygulama örneği:
Yüklenicinin mal sahipleri kadar pay alması durumunda dairelerin dağılımı:

(~4000 kişilik bir mahalle)

Mevcut KAKS’ ın yüksek olması durumunda (örneğin 1,5) yüklenicinin tüm payları uydu kentlerden verilecektir.
Gerektiğinde arazi sahiplerine de uydu kentten pay verilebilir. Ancak, prensip olarak mülk sahiplerine yerinde pay verme önceliği olmalıdır.
Bu işlemlerin yapıldığı arsalar eğer hazine arazisi ise bir sorun çıkmayacaktır. Özel mülkiyet olması halinde; genel uygulamada olduğu gibi, arsayı devlet yarı yarıya mülk sahibi ile paylaşarak sorunu çözebilir.
 

16 000 kişilik “UYDU KENTİN” Perspektif görünüşü  (Yaklaşık Korkuteli nüfusunun 2,5 da biri-Bir Akseki)

15 ha lık konut alanları bir parsel olarak kabul edilecektir.
Burada oturan yaklaşık 200-250 aile; kat mülkiyeti ile arsaya hissedar olacaktır.

Muhakkak ki, benim bu çalışmam, meslek adamları tarafından tartışılmalı ve daha iyi noktaya taşınmalıdır. Verdiğim rakamlar yaklaşık olup ihtiyaca göre ufak değişiklikler yapılabilir. 
Son söz:
2017 yılında Antalya İnşaat Mühendisleri odasının tertiplediği bir çalıştayda bu konuları tartıştık. Amacımız, ülkemizin çok önemli bir konusunu gündeme taşımak, yöneticileri uyarmak, sonuç olarak da halkımıza daha sağlıklı ve güzel, yaşanabilir mekânlar yaratmaktı. Ama hiç de öyle olmadı. “Vurdumduymaz” bir toplumuz. Herkes bildiğini, işin en kolayını yapmaya devam ediyor. Sonunda “Tüh yanlış yapmışız” diye dövünüyoruz. Bir tek Oda Başkanı sevgili Mustafa Balcı muhtelif beyanlarında bu konuya deyindi ve önemini belirtti. Benim de amacım konuyu yeniden gündeme getirmek ve tartışmaya açmaktır. Kamuoyu oluşturmanın faydasını, ANSİAD’ ın “Yeni müze eski yerinde kalmalıdır” kampanyasında gördük. Bu konuda da böyle bir birliktelik sağlanabilirse belki sesimizi; çok geç olmadan, yetkililere duyurabiliriz. Ama lütfen yeni uygulamaları eski Antalya’ya benzetmeyelim.

15 ha. 4000 kişilik mahallenin perspektif görünüşü

Ercan EVREN, Y. Mimar