DUAYEN

Kurban Bayramı

Y. Mimar ERCAN EVREN

Geçen hafta Kurban Bayramını idrak ettik. Yine her zamanki gibi yaralanmalar, kaçan kurbanlıkları kovalamalar, el sıkışarak pazarlıklar gırla gitti. 21. Asırda bu ilkel görünümler bir ibadetten çok ticareti anımsatıyor. Pek çok insan doğuda yetiştirdikleri kurbanlıkları bayramda büyük şehirlere getirerek satıyor ve geçimlerini sağlıyorlar. Kesimden sonra deri ticareti de oldukça geniş bir pazar yaratıyor.

Hazreti Muhammet İslamiyet’i yayarken cahiliye devrinde yapılan pek çok ritüeli de kullanmış (tavaf, şeytan taşlama gibi) . Ama bu ritüellerin Allah adına yapılmasını da şart koşmuş. Tabii bu insanların daha kolay İslamiyet’i kabul etmelerini sağlamış. Kurban kesmek de öğle, farz olmamasına rağmen (geleneksel fıkha göre sünnet veya vacip bir İbadettir.); insanları sadist hislerini tatmin ettiği için, çok önem verilen ve uygulanan bir ritüeldir. Kurban Bayramı dışında adak kurbanı olarak da her zaman bir kan akıtılıyor. Kurbanı farz gibi gösterenler bu işten rant bekleyenlerdir. Rahmetli Yaşar Nuri şöyle diyor: “Özellikle son yıllarda, hızlı ve amansız bir biçimde yol alan din sömürüsünün önemli gelir kaynaklarından biri haline getirilen kurban, trilyonluk meblağların konusu bir sektöre dönüştü. Bu yüzden kurban, sünnet olmaktan çıkarılıp fiilen farz’ laştırıldı; onunla da yerinilmedi, örtülü bir biçimde İslam'ın en büyük farz’ ı haline getirildi. Din sömürüsü sektörü, elinden gelse, ailenin tüm bireylerine bir veya iki kurban kestirecek..” Hoca şunu da ilave ediyor: “Kurban kesmek, Kur'an'ın açık beyanıyla, bir ibadet değildir; sosyal yardımlaşmanın bir türüdür. Kurban, İslam terminolojisinde infak (yoksula ve yoksuna yardım, sahip olunandan başkalarına pay çıkarma) denen ve Kur'an'da altı sık sık çizilen paylaşmanın çok geniş çerçevesi içinde yer alan bir yardımlaşma şeklidir. Yardım ulaştırmada bir araçtır. Bu aracın yerine başka araçlar da konabilir.”

Diğer bir husus da hayvanlara yapılan eziyettir. Dinimiz hayvanları keserken mümkün olduğunca canlarının acıtmamasını emreder. Yasa koyucu, hiç vakit kaybetmeden, hayvanların modern uyuşturma yöntemleriyle kesimini zorunlu hale getirmelidir. Uyuşturarak kesim, hayvanı öldürmemekte, sadece acı duymasını önlemekte, ölüm yine kanın akması suretiyle vücut bulmaktadır. Uyuşturarak kesmenin "şer'i" olmadığı yolundaki yobaz fısıltısına itibar etmenin politik çıkardan başka hiçbir gerekçesi olamaz. Konunun özü, Hac suresi 36-37. ayetlerde verilmiştir. "... O hayvanlar, yanları yere yaslandığı zaman onlardan yiyin; isteyen yoksulu da istemeyen yoksulu da doyurun. Allah, o hayvanları sizin hizmetinize verdi ki şükredebilesiniz. Kurbanların etleri de kanları da Allah'a asla ulaşmaz, Allah'a sizin takvanız (tanrısal iradeye ters düşmekten sakınmanız) ulaşır..."

Dünyadaki kurban uygulamalara bakınca dehşete düşmemek mümkün değil. İnsanlar tanrıdan bir şey isteyecekleri zaman veya Tanrıya şükranlarını göstermek için esirleri, sakatları hatta en yakınlarını kurban etmişler. Yapılan araştırmalar bunun bir katliam halini aldığını gösteriyor. Bence, dünyanın en büyük devrimi; hepimizin bildiği, Hazreti İbrahim (MÖ. 2000-1400) ve oğlu İsmail olayı ( çocuğu olmayan Hazreti İbrahim eğer bir erkek çocuğu olursa onu Allaha kurban edeceğine söz verir. İsmail doğunca da onu; sözünü tutmak için, kurban etmek ister. Tanrı buna müsaade etmez ve kesmesi için ona bir koç gönderir) bu vahşete son vermiştir. Aslında Tanrının bu davranışı, kurban etmenin ne kadar yanlış olduğunu gösteren bir simgedir. Koç’un kurban edilmesi bir emir değil sadece ehveni şerdir.

Günümüzde Hristiyanlıkta bu dini gelenek artık uygulanmıyor çünkü İsa'nın Mesih'in ölümü nihai kurban olarak görülüyor. Yahudilerde kurban âdeti Kudüs Tapınağı'nın yıkılmasından sonra kaldırıldı; çünkü kurban ibadeti Tapınağa hastı ve Yahudilere göre Tapınak tekti. Sanırım büyük bir vecd ile kurban kesen sadece İslam ülkeleri kaldı. Kim bilir Müslümanlar da bu gelenekten ne zaman vazgeçer?