DUAYEN

Rönesans ve Sonrası (I)

Y. Mimar ERCAN EVREN

Bu senenin başında bu konuda iki makale yazmışım. Geçenlerde de Hilmi Yavuz hocanın yine bu konuda bir söyleşisini dinledim. Zaman öğle çabuk gelişiyor ki, olaylar yeniden bu konuya değinmemi gerektirdi. Düşüncelerimi üç bölümde sizlere aktarmak istiyorum: Avrupa Rönesans’ı, Türkiye Rönesans’ı ve ne yapmalı?

16. asırda Rönesans’ı tetikleyen ve geliştiren olaylar:

İslam filozoflarının çevirdiği Yunan filozoflarının eserleri Avrupalılar tarafından okunmuş ve benimsenmiştir.
Din adamlarının otoritesi azalmıştır.
İnsanlar dinin vesayetinden aklın vesayetine geçmiştir.
Dante ve Boccacıo gibi yazarların etkisi olmuştur.
Matbuanın kullanılması ile insanlar daha çabuk aydınlanmışlardır.
Coğrafi keşifler ve ticaret yollarının değişmesi Avrupa’yı zenginleştirmiştir.
11. Asırda Paris, Bologna ve Oxford üniversiteleri açışmış ve aydın bir zümre yetişmeye başlamıştır.
Ortaçağ’ın en karanlık döneminde bile (manastırlarda) klasik Yunan eğitiminden vaz geçilmemiştir. Bu eğitim 3+4 =7 bölümden ibaretti. Üçlü yol “Tirivium” Gramer, belagat, diyalektik. Dörtlü yol “Quadrium” Aritmetik, Astronomi ve müzik. Beden eğitimine de çok önem veriliyordu. Okullaşma bu gün olduğu gibi 5 kademeydi: ilkokul, ortaokul, lise ve yüksekokul.
Zenginleşen halk çocuklarını daha iyi yetiştirmek istemişlerdir.
Onlarca örneğini ülkemizde gördüğümüz antik tiyatrolar halkı eğitme görevi görmüştür.
Cervantes, Rablais, Montaigne gibi düşünürler, Shakespeare, Corneille, Racine, Moliere gibi tiyatro yazarları halkın aydınlatılmasına katkı sağlamıştır.
Gerçekçilik yaygınlaşmış gurur alışkanlığı terk edilmiştir.
Zenginlik sanatın da ilerlemesine neden olmuştur.
Demokrasi, sosyalizm, kapitalizm, liberalizm gibi terimler tartışılmaya başlamıştır.
İnsanın değeri anlaşılmış ve haklarını korumak için çalışmalar başlamıştır.

Kısaca, merkeze konan İnsanlar yeryüzünün çekici ve araştırmaya değer bir yer olduğuna ve başka dünyaları düşünmenin anlamı olmadığına inanmışlardır.

Gelişen ortam 17 yy. da; büyük keşiflerin yapıldığı, bilgi çağını getirdi (Galilei, Kepler, Newton, Pascal, Torricelli, Leibniz……). Bunu sanayi devrimi ve dijital devrim takip etti ve teknoloji devrimi hâlâ devam etmekte.

Tabii bütün bunların bedeli büyük harpler ve ölümlerle ödendi.