GERONTOLOJİK BAKIŞ

Yaşlısına Bakan Aile Fertlerinin Ruhsal ve Sosyal Durumu

PROF. DR. Phil. Habil. İSMAİL TUFAN

Yaşlı bir insanın bakımını üstlenmek zor bir karardır. Bu, kendi anneniz veya babanız bile olsa, bu kararı alırken pek çok faktörün normal hayatınıza yapacağı etkileri göz önünde bulundurmak zorunda kalırsınız.

Ancak aile fertleri, ender hallerde yaşlısının bakımını üstlenmeye karar verdiğinde, tüm bu faktörleri bilmektedir. Daha ziyade sosyal, kültürel, finansal veya başka nedenlerden ötürü, aile fertlerinden biri yaşlının bakımını üstlenmektedir. Ailelerde kimin bu görevi üstleneceğine karar verilirken, ailelerin hangi kriterleri dikkate aldıklarını da bilmiyoruz.

şey, ailede bakılan yaşlıların çoğuna, ailenin kadınlarının baktığıdır. Aile fertlerinin yaşlısına bakımından söz ediyorsak, burada aslında öncelikle “kadın” kavramını vurgulamak gerekir. Yaşlının bakımı, öyle görünüyor ki, kadının görevi olarak tanımlanmaktadır. Bakımı üstlenen kişi yaşlının (erkekse) eşi veya yaşlının cinsiyetinden bağımsız olarak, yaşlının öncelikle kızı veya daha az miktarda gelinidir.

Toplumumuzda erkeğin kadına yönelik giderek artan şiddeti, ailede bir yaşlının bakımı söz konusu olduğunda, sözde anlayışa dönüşmekte, kadınlardan övgüyle söz edilmektedir. Ama yaşlısına bakan kadınların katlandığı duygusal zorluklara hiç değinilmemektedir. Erkekler genellikle yaşlısının bakım sorumluluğunu almakta, bir hayli isteksiz görünmektedirler.

Buna karşın yaşlısına bakan kadınlar arasında stres ve tükenmişlik yayılmaktadır. Bakımın “yükünü” kadın, “sorumluluğunu” ise erkek taşımaktadır. Erkek, bu konuda yönetici ve organizatör gibi hareket ederek, kadın onun direktifleri doğrultusunda, hareket eden bir çalışan konumunda yer almaktadır.

Yaşlının bakımını üstlenen kadınlar, sosyal çevrelerini kaybedebilir ve yalnızlık hissi yaşayabilirler. Bu durum, onlarda depresyon ve kaygı gibi duygusal sorunlara yol açabilir.

Parası olsa da, bazı bölgelerde yaşlı bakım hizmetlerine erişim çok sınırlıdır ve kaliteli hizmetlerin bulunması çok zordur. Bu durumdaki kadınların, öncelikle kasaba ve köylerde yaşadıklarını dikkate almalıyız.

Öte yandan ikamet koşulları, evde aile fertleri tarafından bakılan yaşlı bireylerin evde güvenliğinin sağlanması açısından, pek çok sorunu da beraberinde getirebilir. Bu sorunlar, tabii ki bakım görevini yürüten aile ferdi açısından da vardır: İkamet koşullarının bakıma uygun şekilde düzenlenmesi için, gerekli yasal koşullar bile hazırlanmamıştır.

Yaşlıların, özellikle bilişsel fonksiyonlarda azalma yaşadığı durumlarda, günlük ve tıbbi kararlarını vermekte zorluk çekebilmeleri, aile fertleri için endişe kaynağı olabilir.

Gerontolojinin bakış açısından bu problemler, çözümsüz değildir. Aile fertlerinin yaşlı bakımı konusuna dikkatli ve planlı bir yaklaşım gereklidir. Profesyonel destek, aile içi iletişim ve bakım yükünün paylaşılması gibi girişimler, bakım sürecinde yardımcı olabilir. Böyle buyuruyor Gerontoloji, bizden söylemesi…