Manşetteki Cansız Yaşlılar

İletişim, insanlar arasında anlamın aktarılmasını sağlayan bir süreçtir ve bu süreç genellikle semboller aracılığıyla gerçekleşir. Semboller, sözlü, yazılı veya görsel olarak iletişim kurarken kullanılan işaretler, simgeler veya seslerdir. Örneğin, bir kelime dilde bir semboldür, bir resim görsel bir semboldür ve müzik notası da bir semboldür. Bu semboller birinden diğerine aktarılırken, ileten kişiye "iletici" ve sembolü alan kişiye de "alıcı" denir.

Özellikle medya aracılığıyla, yaşlılarla ilgili semboller sık sık iletilir. Bu semboller, yaşlılıkla ilişkilendirilen kavramları, imgeleri veya algıları temsil edebilir. Örneğin, yaşlılıkla ilişkilendirilen semboller arasında yaşlı bir kişinin kırışık yüzü, baston kullanması veya sakalının olması gibi, fiziksel özellikler bulunabilir. Ayrıca yaşlılıkla ilişkilendirilen semboller arasında yaşlıların bilgelik, deneyim veya yaşamın son dönemlerindeki zorluklar gibi, duygusal veya zihinsel kavramlar da yer alabilir.

Medya, yaşlılarla ilgili sembolleri ileterek, toplumda belirli bir algı oluşturabilir veya mevcut algıları pekiştirebilir. Örneğin, yaşlı bir kişinin bir reklamda mutlu ve aktif bir şekilde yaşam tarzını sürdürmesi, yaşlıların hayatlarının son dönemlerinde bile, neşe ve aktivite dolu olabileceği algısını güçlendirebilir. Benzer şekilde, bir haber öyküsünde yaşlı bir kişinin bakıma muhtaç ve savunmasız bir konumda olduğu vurgulanırsa, yaşlıların korunmaya ve desteklenmeye ihtiyaç duyan bir grup olarak algılanmaları pekiştirilebilir.

Bu nedenle, medyanın yaşlılarla ilgili sembolleri nasıl ilettiği ve bu sembollerin nasıl algılandığı önemlidir. Çünkü medyanın sunduğu semboller, yaşlılarla ilgili toplumsal tutumları etkileyebilir ve yaşlıların yaşam kalitesi, bakımı ve toplumsal katılımı gibi konular üzerinde derin etkilere sahip olabilir. Bu bağlamda, medyanın yaşlılarla ilgili sembollerini dikkatlice analiz etmek ve çeşitli yaşlılık deneyimlerini ve gerçekliklerini yansıtan bir temsil sağlamak önemlidir.

Haberlerde yaşlıların ölümü, ne yazık ki genellikle sıradan bir olay olarak görülüyor. Çünkü herkesin sonu bir gün gelecek değil mi? Ama işte her şey ortada, bir yaşlıyı manşet yapmaya değer kılan şey, onun ölüm şeklidir. Sıradan bir şekilde ölmezse, o zaman dikkat çeker.

Mesela, "Açık kapıdan giren komşuları yaşlı adamın cansız bedeniyle karşılaştı!" [1]) diyor bir manşette. Evet, normalde kapıdan içeri girmek de sıkıcı bir iş değil midir? Eğer pencereden girseydiler, daha heyecanlı olacaktı, ama yine de yaşlı birinin ölü bedeniyle karşılaşmak, işte o fark yaratır.

Ya da "Kötü koku gelen evde yaşlı adamın cansız bedeni bulundu." [2]) Evet, aslında burada asıl haber yaşlı adamın ölmesi değil, evden gelen kötü kokudur; bu yaşlı adamı manşete taşıyan ölmüş olması değil, etrafa verdiği rahatsızlıktır. Kötü koku evlerde pek hoş karşılanmaz, ama bir de kokunun kaynağı yaşlı adam veya kadın cesedi ise, işte o zaman bu sembol haber olur.

"Hakkâri’de kaybolan yaşlı adamın cansız bedenine ulaşıldı."[3]) Vay be, herhalde Hakkâri’nin dağlarında kaybolmuş. Acaba kaybolan yaşlı adam neler yaşamış olabilir? Gazeteci bunu merak edip düşünmemiş. Ona “kayboldu” demişler o da kayboldu diyor. Yaşlı adamın yaşadığı şehirde kaybolması normal bir şey midir? Burada adamın kaybolması mesele olarak algılanmamış. Önemli olan (neden kaybolduysa kayboldu) cesedinin bulunmasıdır.

Bir manşet daha: "77 Yaşındaki yaşlı adam evinde ölü bulundu"[4]) - Vay canına, yaşlı adam bu sefer dağda, çayırda, sokakta değil, evinde ölü bulunmuş! Evet, burada asıl sembol “77 yaşında” olmasıdır, çünkü bu yaştaki bir yaşlının ölmesi zaten haber değeri taşımıyor, ama evinde “ölü bulunması”, işte bu haber niteliği olan vakadır!

Yaşlıların ölümünün bile medyada nasıl sunulduğunu göstermeye çalıştım. Birbirinin kopyası gibi olan manşetlerden de yaşlılara ne kadar “değer” verildiği zaten anlaşılıyor. Yeni bir manşet bulma gereği bile duyulmamış. Önceki manşetler tekrar kullanılmış. Ayrıca bunlara “haber” demek de abartı olur. Birkaç satırlık, boşlukları doldurmak için yazılmış, imla hataları bol kısacık metinler; görünüşte habermiş gibi bir intiba yaratıyor. Haber niteliği olmayan, insanı okumaktan soğutan, yaşlıların toplumda uğradığı değer kaybını yansıtan sembollerden bazılarıdır bunlar.

Böyle düşünüyor Gerontoloji., bizden söylemesi…

[1] https://www.tv100.com/acik-kapidan-giren-komsulari-yasli-adamin-cansiz-bedeniyle-karsilasti-haber-736492 , 24.2.2024

[2] https://www.iha.com.tr/denizli-haberleri/kotu-koku-gelen-evde-yasli-adamin-cansiz-bedeni-bulundu-64086323, 8.3.2024

[3] https://www.ensonhaber.com/ic-haber/hakkaride-kaybolan-yasli-adamin-cansiz-bedenine-ulasildi, 8.10.2023

[4] [4] https://www.05.com.tr/haber/8191/77-yasindaki-yasli-adam-evinde-olu-bulundu.html, 28.11.2023