Malatya Turgut Özal Üniversitesi Tıp Eğitiminde Gerontoloji Dersi

Yaşlanan toplumlarda (Türkiye İstatistik Kurumu verilerine göre toplumumuz hızla yaşlanıyor), gerontolojik bilginin önemi artmaktadır.

Üzerine Düşünülmesinde Fayda Görülen Bir Öneri: Gerontolojik bilgiden, yaşlanma süreci ve yaşlılık dönemi hakkındaki tıbbi, psikolojik, sosyal, kültürel, ekonomik, tarihsel ve daha pek çok bilgiyi anlıyorum. Gerontolojinin, yaşlanma sürecini inceleyen bilim dalı olarak tanımlanmasının anlamı da, bu çok yönlü ve çok boyutlu olan yaşlanma kavramına dayanmaktadır. ABD’nin en önemli kurumlarından birine göre Gerontoloji “En geniş perspektiften yaşlanma araştırmacılığıdır” (Wahl ve Heyl 2004). Bu, Gerontolojiyi spesifik bir alana hapsetmeyen tanım, onun, interdisipliner, multidisipliner ve transdisipliner niteliklerine dolaylı yoldan atıf yapıyor (Kruse ve Martin 2004).

Birey ve toplum açısından çağımızın en önemli olguları olarak tanımlanan yaşlanma ve yaşlılığı inceleyen Gerontolojinin, tıp eğitiminde ders programına dâhil edilmesi, kanımca çok yerinde bir girişim olacaktır. Bunun nedenlerinden bazılarını aşağıda sunuyorum.

Yaşlı Nüfusun Artışı

Dünya nüfusu genel olarak yaşlanma eğilimi gösteriyor. Yaşlı nüfusun artması, tıp profesyonellerinin (hekimler, hemşireler, bakım teknikerleri ve diğer sağlık elemanları) yaşlıların sağlık ihtiyaçlarını daha iyi anlamalarını ve daha iyi yönetmelerini gerektiriyor. Tıp eğitimine “Gerontoloji Dersi” eklenmesi, hekimlerin hızla büyüyen ve bir kısmı az veya çok tıbbi ihtiyacı olan, bu popülasyona daha etkili şekilde hizmet etmelerini sağlayacaktır.

Yaşlılık Hastalıkları

Öncelikle yaşlılarda ortaya çıkan hastalıklar gençlerde görülen hastalıklardan farklıdır. Bunlarla geriatri ilgilense de, hekimlerin yaşlılıkta sağlık sorunları konusunda temel bilgilerle donatılmış olması beklenebilir. Hastalıkların sadece biyolojik ve fizyolojik sebeplere dayanmadıkları, hastalıkların ardında psikolojik, sosyal, kültürel faktörlerin de rol oynadıkları göz önüne alındığında, geleceğin hekimlerinin şimdiden yaşlı insanların sağlık sorunlarını sadece tıbbi perspektiften değerlendirmeyip, aksine yaşlılıktaki sağlık sorunlarına yönelik yaklaşımları geniş bir perspektiften bilmesi ve meslek hayatında bunları uygulayabilmesi, şüphesiz yanlış olmaz. Tıp öğrencileri, Gerontoloji dersleri sayesinde meslek hayatına atıldıktan sonra, yaşlılığın tipik sağlık sorunlarına dair edindikleri spesifik bilgilerle, yaşlı popülasyona yönelik daha etkili tanı ve tedavi planları geliştirebilirler.

Yaşlılıkta Sağlık Bakımı ve Yaşam Kalitesi

Yaşlılık sadece hastalıklarla mücadeleden ibaret olan bir yaşam dönemi değildir, aynı zamanda yaşlıların genel sağlığının korunması, yaşam kalitesi ve psikososyal destek gibi sağlık açısından önemli olan farklı ihtiyaçlarının karşılanması da gerekir. Geleceğin hekimleri sadece yaşlıların tedavisiyle ilgilenmek durumuyla karşı karşıya olmayacaktır, aynı zamanda hekimler yaşlıların tedavisinden daha önemli olan yaşlılıkta sağlığın korunması konusuyla daha fazla ilgilenmek ve bunu meslek hayatlarına entegre etmek zorunda kalacaktır. Geleceğin tıbbı, gerontolojik bilgilere ihtiyaç duyacaktır. Gerontoloji dersleri, bugünden başlayarak, tıp öğrencilerine yaşlılıkta sağlık ve hastalık konularını kapsamlı bir şekilde ele almayı öğretebilir ve hekimlerin yaşlı popülasyonun yaşamını iyileştirmesi için, yeni stratejiler geliştirmelerine az ya da çok katkıda bulunabilir.

Çok Boyutlu Yaklaşım

Belirttiğim gibi, Gerontoloji birçok bilimsel disiplini içeren teorik ve uygulamalı bir alan olduğundan, Gerontoloji, tıp öğrencilerine “Gerontolojik Bakış” olarak tanımladığım, çok boyutlu yaklaşımı öğrenmelerini ve uygulamalarını sağlayabilir ve böylece tıbbın da temel hedefi olan yaşlılıkta sağlık sorunlarının çözümlerini, “en geniş perspektiften” görmelerine yardımcı olabilir. Örneğin psikoloji, sosyoloji, sosyal psikoloji, sosyal hizmet, fizyoterapi gibi farklı disiplinlerin entegrasyonu, yaşlıların sağlık sorunlarına daha etkili bir şekilde yaklaşmayı mümkün kılacaktır.

Profesyonel Gelişim

Tıp öğrencileri, eğitimlerinde yaşlıları sadece “hasta” olarak deneyimler. Staj yaparken bu “hasta” yaşlılarla karşılaşırlar. Elbette kendi çevrelerinde “henüz hasta olmayan” yaşlıları da deneyimlemektedirler, ama mesleki perspektifleri, bu henüz hastalanmamış olan yaşlıları da “geleceğin hastaları” olarak algılamalarına yol açar. Bu algı yanılgısı düzeltilebilir. Örneğin tıp öğrencilerinin yaşlılarla sadece hastane ortamında karılaşması yerine, bugün birçok üniversitemizde yaşlılara eğitim veren “60+Tazelenme Üniversitesi” kapsamında staj yapmaları sağlanabilir ve bu sayede tıp öğrencilerinin “yaşlı imgeleri” düzeltilebilir ve yaşlılara yönelik daha farklı empati geliştirmeleri sağlanabilir. Bu durum, hekim adaylarının meslek hayatına atıldıktan sonra, “hasta-hekim iletişiminde” spesifik bir duyarlılık kazanmasına ve mesleki gelişimlerine önemli bir katkı sağlayabilir.

Malatya Turgut Özal Üniversitesi Tıp Fakültesinde Öğrencilere Gerontoloji Dersi

Sonuç olarak, tıp eğitimine Gerontoloji dersinin dâhil edilmesi, yaşlanan toplumumuzun karşılaştığı zorluklar göz önüne alındığında büyük önem taşımaktadır. Gerontolojinin, yaşlanma sürecini geniş bir perspektiften ele alan bir bilim dalı olduğunu düşünürsek, tıp eğitimine eklenmesinin önemi de artmaktadır. Yaşlı nüfusun artışı, tıp öğrencilerinin bu özel gruba yönelik (Çünkü yaşlılık 40 yıl sürebilir!) bilgi ve becerilerini arttırmak, hem kendileri, hem yaşlılar ve hem de toplum için faydalıdır. Ülkemiz Tıp Fakülteleri içinde bu girişimi gerçekleştiren Malatya Turgut Özal Üniversitesi Rektörü Sayın Prof. Dr. Recep Bentli, Tıp Fakültesi Dekanı Sayın Prof. Dr. Alaadin Polat ve Dr. Öğrt. Üyesi Neşe Karakaş’ı yürekten kutluyorum. Ülkemizde ilk kez gerçekleşen bu girişim, anlamlı ve gelecek için büyük önem arz etmektedir.

Malatya Turgut Özal Üniversitesi Tıp Fakültesinde, Gerontoloji dersleri aynı zamanda öğrencilere yaşlı bireylerle etkileşimde bulunma fırsatı sunar. Bu, öğrencilerin empati geliştirmelerine ve hasta-hekim iletişiminde daha duyarlı olmalarına olanak tanır. Gerontolojik bakım, psiko-sosyal hizmet ve yaşlı eğitimi veren kurumlarda, 60+ Tazelenme Üniversitesinde staj yapmaları, yaşlılarla çalışma becerilerini geliştirmelerini sağlar ve böylece profesyonel gelişimlerine de olumlu bir katkıda bulunur.

Gerontoloji derslerinin tıp eğitimine entegrasyonu, geleceğin hekimlerinin yaşlı bireylerin sağlığını, yaşam kalitesini, sosyal ve psikolojik ihtiyaçlarını daha iyi anlamalarına olanak tanıyarak, yaşlılara daha etkili sağlık hizmeti sunma ve yaşamlarını iyileştirme becerisi kazanmalarını ve daha etkili stratejiler geliştirmelerini sağlar.

Tıp eğitimine Gerontoloji derslerinin eklenmesi, hem tıp öğrencilerinin genel bilgi tabanını genişletir, hem de gelecekteki sağlık profesyonellerini yaşlanan toplumumuzun benzersiz ihtiyaçlarına duyarlı hale getirir. Bu adım, hekimlerimizin, yaşlanan toplumumuzla daha etkili bir şekilde başa çıkabilmeleri için önemli bir adımdır.

Bunun bir örneği olarak Malatya Turgut Özal Üniversitesi Tıp Fakültesi 2. Sınıf öğrencilerinden Sudenaz Çelik, Ezgi Demircan ve Metehan Kösmen’in II. Uluslararası Gerontoloji Bölümü ve 60+ Tazelenme Üniversitesi Öğrenci Kongresi’nde yapmış oldukları, “Tıp Fakültesi Öğrencilerinin Gözünden Tazelenme ve Gerontoloji” sunumu hem çok etkileyiciydi, hem de yukarıdaki nedenleri somutlaştırmış oldu. Bu bağlamda Tıp Fakültesi 2. Sınıf öğrencilerini kutluyoruz. Böyle buyuruyor Gerontoloji; bizden söylemesi...