GERONTOLOJİK BAKIŞ

Palyatif Bakım ve Gerontoloji

PROF. DR. Phil. Habil. İSMAİL TUFAN

Çoğu Müslümanlardan oluşan Türk toplumunda, insanların ölüm ve ölme süreçleri ile ilgili bilişsel içerikleri, İslam dini ile bağlantılı olarak ele alınabilir. Enbiya Suresi (21), 35. Ayet Müslümanlara yaşam ve ölüm hakkında şunu söylemektedir: “Her nefis ölümü tadacaktır. Sizi bir imtihan olarak hayır ile de, şer ile de deniyoruz. Ancak bize döndürüleceksiniz.” Bu ayette hayat, insan için bir “imtihan” olarak tanımlanmakta ve Allah tarafından gönderilen tüm iyilik (hayır) ve kötülüklerin (şer) “bu” imtihanın nitelikleri olduğu vurgulanmaktadır. İmtihanın sonu “ölüm” ile gelecektir ve ölüm Allah’a geri dönmek olarak tanımlanmaktadır.

Ölüm psikolojisi (tanatopsikoloji) kapsamında insanın ölüm kavramı, ölüm ve ölme süreçlerini tanımlamak ve açıklamak için kullanılan tüm bilişsel içeriklerin (kavramlar, tasarımlar, imgeler) toplamıdır (Wittkowski, 1999, s. 790). İnançlı bir Müslümanın ölüm ve ölme süreçlerini Allah’ın bir imtihanı olarak kabullenmesi mümkündür, ama bunu nasıl yaşadığı sorusunun cevabı, bundan elde edilemez. Palyatif bakımda ölüm ve ölme süreçlerinin ve bunlarla ilgili bilişsel içeriklerin göz önüne alınması gerekmektedir.

Yaşlanan dünya nüfusu, sağlık sistemlerinin ve sosyal hizmetlerin, yaşlılara yönelik bakım stratejilerini yeniden şekillendirmesini zorunlu kılmaktadır. Bu bağlamda, palyatif bakım ve Gerontoloji, yaşlıların yaşam kalitesini artırmak ve karşılaştıkları karmaşık sağlık sorunlarına bütüncül bir yaklaşımla çözüm sunmaktadır.

Gerontoloji, yaşlanmanın biyolojik, psikolojik ve sosyal yönleriyle inceleyen disiplinler arası bilim dalıdır. Palyatif bakım, yaşamı tehdit eden hastalıklarla yaşayan bireylerin yaşam kalitesini artırmayı amaçlayan, bütüncül bir yaklaşımdır. Palyatif bakımın temel amacı, hastalık sürecini iyileştirmekten ziyade, hastanın rahatlığını sağlamaktır. Ağrı yönetimi, semptom kontrolü, psikososyal destek ve hasta yakınlarına yönelik hizmetler, palyatif bakımın temel bileşenlerindendir.

Palyatif bakım ve Gerontoloji, yaşlıların ihtiyaçlarını karşılamada birbirini tamamlayan iki alandır. Yaşlılar, genellikle kronik ve ilerleyici hastalıklarla karşı karşıya kalırlar ve bu hastalıklar, onların yaşam kalitesini önemli ölçüde etkileyebilir. Bu noktada palyatif bakım, yaşlı bireylerin bu süreçte rahatlamasını ve onlara uygun bir bakım modeli sunulmasını sağlar. Gerontoloji ise, yaşlanmanın getirdiği özel ihtiyaçları ve zorlukları anlamada temel bir rehberlik sunar.

Yaşlılarda palyatif bakım genellikle ileri düzeyde hastalıkları olan, bağımsız yaşam yeteneğini kaybetmiş veya terminal dönemdeki bireyleri kapsar. Bu bireylerin yaşam kalitesini korumak ve semptomlarını yönetmek için palyatif bakım, kişiselleştirilmiş bir yaklaşım sunar. Ağrı yönetimi, solunum problemleri, yeme bozuklukları, depresyon ve anksiyete gibi yaygın sorunlar, palyatif bakım ekipleri tarafından ele alınır. Bu süreçte, Gerontologlar da yaşlıların genel sağlık durumu, bağımsızlık düzeyleri ve sosyal destek sistemleri hakkında bilgi sağlar.

Palyatif bakım, yalnızca hastaların değil, aynı zamanda ailelerinin de desteklenmesini hedefler. Bir yaşlının hastalığı, aile bireyleri üzerinde duygusal ve bedensel yük yaratabilir. Palyatif bakım ekipleri, aile üyelerine danışmanlık, eğitim ve psikososyal destek sunar. Gerontoloji ise bu desteğin, yaşlı bireyin sosyal çevresindeki etkisini ve aile ilişkilerindeki dinamikleri anlamaya yardımcı olur.

Palyatif bakım ve Gerontoloji, yaşlıların sağlık ve yaşam kalitesini iyileştirmek için, birlikte çalışması gereken iki alandır. Bunların entegrasyonu, yaşlıların ihtiyaçlarına yönelik kapsamlı ve bütüncül bir bakım yaklaşımı sunmaktadır. Yaşamın son evresinin rahat ve onurlu bir şekilde geçmesi, toplumun öncelikli hedeflerinden biri olmalıdır. Bu nedenle, palyatif bakımın Gerontoloji ile uyumlu bir şekilde uygulanması, yaşlıların ve ailelerinin yaşamlarına değer katacak önemli bir adımdır.

Böyle düşünüyor Gerontoloji. Bizden söylemesi…