GERONTOLOJİK BAKIŞ

Aile Fertlerinin Yaşlısına Bakımında Karşılaşılan Problemler

PROF. DR. Phil. Habil. İSMAİL TUFAN

Gerontolojinin bakış açısından değerlendirildiğinde, evde yaşlısına bakan aile fertlerinin daha çok desteklenmesinin şart olduğu dikkat çekmektedir.

Ancak Türkiye’de kaç yaşlının evde aile fertleri tarafından bakımının yapıldığı sorusunun cevabını bilmiyoruz. Bu konuda kamuoyu ile paylaşılan resmi istatistikler yoktur. Ben, yüzbinlerce veya belki de milyonlarca yaşlının evde ailesi tarafından bakıldığı varsayımından hareket ediyorum.

Aile fertlerinin yaşlısına bakımında karşılaşılan sorunlar, genellikle yaşlı bireylerin ihtiyaçlarının artması, sağlık sorunları, bağımlılık, finansal zorluklar ve duygusal yük gibi faktörlerden kaynaklanmaktadır.

Yaşlı bireyler genellikle kronik sağlık sorunlarına sahiptir ve bu durum bakım gereksinimlerini artırmaktadır. Özellikle ciddi (ağır derecede) sağlık sorunları olan yaşlılara, daha yoğun bakım ve tıbbi müdahale gereklidir. Ancak yoğun bakım ve tıbbi müdahale olanakları bakımından yaşlısına bakan ailelerin eşit fırsatlara sahip olmadıkları da dikkate alınmalıdır.

Anadolu’nun farklı bölgelerinde veya illerinde bu olanakların eşit dağılmadığı, daha ziyade küçük kasaba ve köylerde yaşayan ve yaşlısına evde bakım hizmeti veren ailelerin durumunun, göz ardı edildiği izlenimi oluşmaktadır. Yaşlısına evde bakan aileleri göz önüne alarak, kırsal alanlara doğru genişleyen ve yayılan bakım ve müdahale olanak ve fırsat ağının yaratılması gereklidir. Bunun için gerekli olan politik adımlar ise yavaş atılmaktadır.

Yardıma ve bakıma muhtaç yaşlılar, günlük yaşam aktivitelerini (yemek yeme, giyinme, banyo gibi) yürütmekte zorluk çekebilirler. Bu nedenle bakıma ihtiyaçları artar. Yaşlılıkla birlikte hafıza problemleri ve bunama gibi bilişsel fonksiyonlarda düşüş yaşanabilir.
Bu durum, günlük işlerini unutma ve karıştırma gibi problemlere yol açabilir. Ülkemizde tahminen 1 milyon Alzheimer hastası yaşamaktadır. Bunların kimisi henüz bu hastalığın başında olanlardır. Bunlar genellikle ufak çaplı yönlendirmelerle, gündelik işlerini kendileri yapabilecek durumdadır. Buna karşın hastalığın orta ve ileri safhalarında yer alan yaşlılar, aile fertlerinin yardımı, desteği ve bakımı olmadan gündelik yaşamlarını sürdüremezler.

Aileler, yaşlısının bakımından vazgeçmemiştir. Bunun sebepleri ne olursa olsun (kültürel, sosyal, dinsel, finansal vs.), ailelerin yaşlısına “zaten” baktığını varsayarak, daha başka sorunların öncelikli olduğunu kabul ederek, yaşlısına bakan ailelerin “şimdilik” ihmal edilebileceği sonucuna varmak, hem bu aileleri ve yaşlılarını, hem de toplumu ihmal etmek anlamına gelmektedir.

Yaşlıların evde aile fertleri tarafında bakımı maliyetli olabilir. Özel bakım araç ve gereç tedariki, özel beslenme gerektiren hastalar için özel gıdaların tedarik edilmesi, tıbbi masraflar ve ilaçlar gibi giderler aileyi ekonomik olarak zorlayabilir. Bunları göz önüne alan yaşlı politikalarının yanı sıra, bu ailelerin yüküne ortak olan yeni bakım politikalarına da gereksinim duyulmaktadır.

Aile fertleri yaşlıların bakımı için zamanlarını ayırmak zorundadır. Bu durum, yaşlısına bakan ve çalışan aile fertlerinin, iş ve bakım arasında denge kurmasını zorlaştırabilir. Bu durumdaki aileleri koruyan sosyal politikalar geliştirilmelidir. Böyle buyuruyor Gerontoloji, bizden söylemesi…