GERONTOLOJİK BAKIŞ

Piyangodan Amorti Çıktı

PROF. DR. Phil. Habil. İSMAİL TUFAN

Yaşam ve piyango arasında hangi ortak özellik vardır? Bilmiyorsanız söyleyelim: İkisi de şans oyunudur. Bilgi, azim, hırs, çalışkanlık, plan, proje, strateji; ne dersen de, ne yaparsan yap, her şey sonuçta şansa dayanıyor.

Olasılık hesaplamasının ne olduğunu, hangi formülü ne zaman kullanmanız gerektiğini merak ediyor musunuz? Elbette merak etmiyorsunuz. Hayatta gerçekten bundan daha fazla merak edilecek konular var, ama olasılıklarla devamlı ilgilendiğinizin farkında mısınız?

Yarın yağmur yağacak mı? Kaç yaşına kadar yaşayabilirim? Daha ne kadar yaşarım? Piyangoda büyük ikramiyenin bana vurma olasılığı nedir? Benzer sorularla ilgileniyorsanız, o zaman olasılık hesapları yapıyorsunuz. Aşık olduğu kızın kendisine “evet” deyip demeyeceği sorusuna şu anda milyonlarca genç erkek cevap arıyorsa, sonucunu bilmediği bir şans oyununun içinde olmasından dolayıdır.

Olasılık hesaplamasının ardındaki olasılık teorisini bilmeniz gerek yok. Sezgisel olasılık hesabı yapıyoruz. Amaç, rasgele deneylerde belirli olayların ne kadar olası olduğunu belirlemektir. Hayat, rasgele deneylerden meydana gelen ve sonuçlarını bilemediğimiz bir şans oyunudur. Tavla oynadığınızı düşünün. Zarları attınız. Eğer zarlar hilesiz ise sonuç şansa bağlıdır. Sonuç açıkça tahmin edilemediğinden, olasılık hesabı ile daha fazla bilgi edinilmeye çalışılmaktadır. Ancak “zarlar düştükten sonra” sonucu bilebiliriz. Testinin yolda kırılıp kırılmayacağı önceden bilinemez. Ayrıca testinin muhakkak su yolunda kırılması gerekmiyor.

Yaşlanmayı da bir zar atışına benzetebiliriz. Biyolojik ve psikolojik değişimler zamanla ortaya çıkıyorlar, ama sonuçlarını kimse önceden bilemiyor. Tahminler var, olasılıklardan hesaplanıyor, ama sonuçta sadece birer tahmindirler. Yaşlanma herkeste değişik sonuçlar yaratıyor. Kimse bir başkası gibi yaşlanmıyor.

Yaşlanma piyangodur; kimine büyük ikramiye, kimine amorti vurur. Yaşlanma sürecinde pek çok piyango çekilişi yapılır ve biz bunların hepsine katılırız. Çoğumuz büyük ikramiyenin bir gün kendisine çıkacağı hayaliye yaşar, ama çoğumuz amortilere razı gelmek zorunda kalırız. Kimse hayatın adil olacağı garantisini bize vermedi. Kesin olmayanın şansa bağlı sonucudur, hayat.

Kaderin cilvesinden bahsedenler, aslında şansın sonuçlarından bahsediyorlar. Hayat denilen şans oyunu annemizin karnındayken başladı. Erkek veya kadın olacağımızı biz değil, aksine şans belirledi.

Hayat, bir torbadır. Her birimiz torbadaki toplardan biriyiz. Görünmez bir el torbadan her gün çekiliş yapıyor. Yarın başımıza geleceklerden habersiziz. Ben bu satırları yazarken, siz yazılanı sonradan okurken, yarınki şans oyununuzun size hazırladığı sonuçları bilmiyorsunuz. Hayat bile bunu bilmiyor. Çünkü çekiliş belli bir anda yapılmıyor, aksine bu kesintisiz devam eden bir çekiştir. Her an büyük ikramiye her birimize çıkabilir, ama olasılık hesabı, bunun çok ufak bir şans olduğunu söylüyor.

Şans veya şansızlık, kapımızı bir defa değil, milyonlarca defa çalıyor. Yaşam her anı çekilişle geçen bir piyangodur. Torbadan ne çıkacağı şansa bağlıdır! Hayata kızmayınız. Hayatın bunda bir suçu yok. Sitem edecekseniz, oyunun kuralını belirleyene sitem ediniz.