Azalan Evlilikler, Çoğalan Boşanmalar ve Yaşlılık

Bir toplumda sorunlar asla tükenmez, sadece değişirler. Bu tezi, evlenme, boşanma ve yaşlılık kavramları bağlamında kısaca ele almak istiyorum.

Türkiye İstatistik Kurumu’nun verilerine göre, kaba evlilik hızı 2001 yılından beri azalma eğilimi göstermektedir. Kaba evlenme hızı, bir toplumun belirli bir zaman dilimindeki evlenme oranını ifade eder ve genellikle bin kişi başına düşen evlenme sayısı olarak hesaplanır.

Kaba evlenme hızı, bir toplumdaki evlenme eğilimini anlamak ve demografik trendleri değerlendirmek açısından, önemli bir gösterge olarak kabul edilmektedir. Ancak bunun yorumlanması için başka demografik faktörlerin de göz önünde bulundurulması gerekir. Kaba evlenme hızını değerlendirirken, göz önüne alınabilecek faktörler arasında başlıcaları şunlardır:

Bir toplumda evlenme hızını etkileyen faktörlerden biri, farklı yaş gruplarının evlenme eğilimidir. Özellikle genç yetişkinlerin evlilik yaşlarındaki değişiklikler, kaba evlenme hızını etkileyebilir. Eğitim seviyesi, evlenme davranışlarını etkileyen önemli bir etkendir. Daha yüksek eğitim seviyesine sahip bireyler genellikle daha geç evlenmektedir. Bir toplumdaki ekonomik durum, evlilik kararlarını etkileyen diğer önemli bir faktördür. İstihdam olanakları, gelir seviyeleri ve ekonomik istikrar, evlenme hızını etkileyebilir. Diğer taraftan kültürel normlar ve değerler de, bireylerin evlilik davranışlarını önemli ölçüde etkileyebilir. Kültüre bağlı olarak evlenme yaşı ve evlenme düşüncesi farklı olabilir. Bu bağlamda göz önüne alınması gereken faktörlerden bir diğeri, toplumsal baskı ve beklentilerdir. Örneğin aile, arkadaşlar veya toplumsal normlar, evlilik kararı üzerinde güçlü bir etki yaratabilir. Öte yandan yasal düzenlemeler de evlilik oranlarını etkileyebilir. Örneğin, boşanma yasaları ve evlilik için gerekli prosedürler, evlilik hızını etkileyebilir.

Burada dikkate alınan 2001-2023 döneminde hem erkeklerde, hem de kadınlarda ilk evlenme yaşının yükselme eğiliminde olmasının birkaç ana sebebi şunlar olabilir: Bu dönemde genel olarak eğitim seviyelerinin yükselmesi, özellikle kadınların daha fazla eğitim alması, ilk evlenme yaşını artırabilir. Daha uzun süre eğitim almak, kariyer yapmak veya meslek edinmek isteyen bireyler, evliliği erteleyebilirler. İstihdam fırsatlarının artması ve kariyer hedeflerine odaklanma eğilimi, genç yetişkinlerin evlilik yaşını yükseltebilir. Özellikle ekonomik bağımsızlığı elde etme ve kariyerlerini kurma hedefi olan bireyler, evliliği daha sonraya erteleyebilirler. Toplumsal normların ve değerlerin evlilik üzerindeki etkisi zamanla değişebilir. Toplumda evlilik yaşının yükselmesiyle birlikte, evliliği ertelemek veya daha geç yaşlarda evlenmek daha kabul edilebilir hale gelebilir. Gözden ırak tutulması gereken etkenlerden biri de, internet ve sosyal medyadır. Bunların yaygınlaşmasıyla birlikte, bireyler potansiyel eşleriyle tanışma ve ilişki kurma konusunda daha fazla seçeneğe sahip olmaktadır. Bu durum, evlenmeyi ertelemeye veya daha fazla seçenek aramaya yol açabilir.

Boşanma oranlarının artması, evlenme yaşını etkileyebilir. Bireyler, evlilik kararını daha dikkatli bir şekilde düşünüp olgunlaşana kadar beklemeyi tercih edebilirler. Ayrıca aile içi ilişkilerde yaşanan sorunlar veya boşanma deneyimleri, gençleri evlilik konusunda daha temkinli olmaya yönlendirebilir.

Türkiye'de evlenme yaşının yükselmesi ve boşanma oranlarının artması, yaşlanma süreci ve yaşlılık üzerinde de çeşitli etkilere sahip olabilir: İnsanlar daha geç evlendikleri ve evlilik için daha uzun süre bekledikleri için, evliliklerin daha olgun ve sağlam temellere dayanması muhtemeldir. Bu husus, şimdilik çoğalan boşanma oranlarının zamanla artışını azaltabilir ve evliliklerin daha uzun süre devam etmesini sağlayabilir.

Daha geç evlenen ve belki de daha az çocuk sahibi olan bireyler, yaşlılık döneminde yalnızlık riskiyle karşı karşıya kalabilirler. Evlilik, yaşlılıkta sosyal destek ve yardım sağlama bakımından önemli bir faktördür. Daha az evlilik ve daha yüksek boşanma, yaşlılık döneminde yalnızlık riskini önemli ölçüde artırabilir.

Boşanma, yaşlılık döneminde ekonomik zorluklara neden olabilir. Çünkü yaşlı bireyler genellikle emekli oldukları için, tek gelir kaynakları emekli maaşları olabilir. Boşanma durumunda dağılan hanehalkı nedeniyle, bu gelir azalır.

Evlilik, fiziksel ve psikolojik sağlık için olumlu bir etkiye sahiptir. Ancak boşanma süreci stresli olabilir ve yaşlı bireylerin sağlık ve refahlarını etkileyebilir. Özellikle uzun süreli evliliklerin boşanmayla sonuçlanması, yaşlılık döneminde daha belirgin etkilere sahip olabilir.

Evlilik, aile içi destek ağlarını oluşturabilir ve yaşlılık döneminde birbirlerine destek olmalarını sağlayabilir. Ancak boşanma durumunda, bu destek ağları zayıflayabilir veya tamamen ortadan kalkabilir.

Böyle düşünüyor Gerontoloji; bizden söylemesi…

Kaynak: TÜİK 2024