ANTALYANIN KAHYASI

Hal’leri kaldırmakla sorun çözülmez

ERDOĞAN KAHYA

Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak, Enflasyonla top yekün mücadele programı kapsamında, düzenlenen yeni Hal Yasası ile sebze ve meyve ticaretinde stokçuluğun ve yüksek fiyat artışlarının önüne geçeceklerini açıklamış. Sayın Albayrak, meyve ve sebze fiyatlarının yükselmesi ile enflasyonu körüklediğini ve bunun müsebbibi olarak da Hal’leri gördüğünü ifade etmiş bir bakıma…

Hal’de yapılan onca işe rağmen komisyoncunun 1 liradan kazandığı yüzde 8 yani 80 kuruş. İşin aslına bakarsanız bu işten en zararlı çıkacak, Hal’e 1 liraya sattığı ürünü büyükşehirlere varıncaya kadar nasıl 10 liraya yükseldiğini şaşkınlıkla izleyen üreticiler olacaktır. Üretici ayrıca, yıllardır zam yüzü görmeyen ürünlerini yetiştirmek için her yıl tarım girdilerine yapılan zamları da kabullenmek zorunda bırakılır, ama gıkı bile çıkmaz.

Geçenlerde basın toplantısı düzenleyen Milletvekilimiz Hasan Subaşı, Elmalı bölgesinde 20 yıl önce getirdiği bodur elmayı o zamanlar 1 liraya satabildiğini, ancak aradan geçen 20 yıla rağmen girdilerde yüzde 500’lere varan artışlara karşı elma için artık bir lirayı bile bulamadığını söylemişti.

Üretici bu durumda iken, sen yeni Hal Yasası ile Halleri azaltıp, komisyonculuğu sona erdirirsen, o görevi de üretici yapmak zorunda kalacağından zararı daha da artacaktır. Şayet kooperatifleşme öneriyorsan bugün yüzde 8 prim alan komisyoncudan daha çok kooperatif alacaktır.

Asıl sorun, ürün Hal’den çıktıktan sonra geçirdiği evrelerdir. Nakliyeyi anlarım, paketlemeyi de… Ama bu iki unsur ürün fiyatını 1 liradan 10 liraya çıkarmaz ki… O zaman toptancı halden sonra ürünün tüketiciye ulaşıncaya kadar yaşanan serüvende stokçu mu var, malı elden ele satan başka unsurlar mı var? İşte asıl mesele bunları bulup çıkarmak lazım. Yoksa Halleri kapatırsanız; birincisi ürün üreticinin elinde kalır, Ya da ayağına kadar gelecek aracılar, yok pahasına ürünü elinden alır, zarar daha da artar, aracıların cebine giren para da… Netice olarak ürün tüketiciye daha da pahalıya ulaşır, enflasyon da bu oranda büyür.

Asıl mesele, çiftçinin zarar etmemesini sağlamaktır. Bunun için tarım girdilerinin fiyatları kontrol altında tutulmalı; akaryakıt, gübre, tohum, tarım ilaçları vs’de çiftçi sübvanse edilmelidir. Bir başka önerim ise artık üreticinin neyi, nerede, ne zaman ekeceğine uzmanlar karar vermelidir. “Bu yıl Domates çok para etti” diye seneye tüm üretici domates ekince sokaklara döküleceği gibi bir sonuçlar karşılaşmak kaçınılmaz olacaktır.