Küçük krallık Swaziland (5)

Değerli okurlarım bugün sizleri çoğunlukla Güney Afrika’nın az da olsa Mozambik’in sınırlarıyla iç içe girmiş küçük bir krallık olan Swaziland’a götürmek istiyorum.  Aslında insanın aklına hemen şu soru geliyor. Nerdeyse tamamı Güney Afrika topraklarıyla bir gibi olan ve görünen bu ülke nasıl olmuş da böyle bir konumda bağımsızlık elde etmiş ve varlığını sürdürüyor.  Bir bakıma bu sorunun cevabı kolay gibi görünmekle birlikte ülkenin kalkınmasında ve her yerinde Güney Afrika’lı iş adamlarını ya da firmalarını görüyorsunuz. Ve hatta daha da önemlisi para birimi olan Rand ile bu ülkede alışveriş yapabiliyor ve kendi para birimlerine ihtiyacınız bile kalmıyor.  Para birimlerinin tekil adı Lilangeni, çoğul adı ise Emalangeni’dir. Tabii ki uluslar arası kredi kartlarını her türlü işletmede kullanabiliyorsunuz.

Nüfusu bir milyon olan Swaziland’ı  bir baştan bir başa iki saatlik otomobil yolculuğuyla bitirebiliyorsunuz. Ülkenin tarihi 15 ve 16 ncı yüzyıllara kadar uzanıyor. Bu yıllarda Orta Afrika’lı Nguni  kabilesi liderleri  Dlamini III ve Ngwane III  liderliğinde güneye göç ediyorlar.  Bunlardan bazıları onsekizinci yüzyılın ortalarında güney Swaziland’ın Shiselwini bölgesine yerleşiyorlar.  Nkosi Dlamini olarak bilinen bu insanlar sonradan Swazis olarak bilinip her iki ismi de bugün kullanıyorlar. Nkosi kral anlamına geliyor, Dlamini ise kraliyet ailesinin soyadı olarak kullanılıyor. Kraliyet ailesinin soyu 1550 li yıllara kadar uzanıyor.

Kraliyet ailesinin soy ağacı aslında uzayıp gidiyor. Bunların hepsini sıralamak akılda kalmayı zorlaştıracağı için ben bugüne gelmek istiyorum.  Bugün ülkenin yönetiminde söz sahibi kişi kral olmakla birlikte ana kraliçe Ntombi Tfwala’nında sözü geçiyor. Bugünkü kral kırkbir yaşında ve adı Mswati III  dir.

Swaziland 1968 yılına kadar Güney Afrika, İngiltere gibi ülkelerin egemenliğinde yönetilmiş ancak bu tarihte bağımsızlıklarına kavuşmuşlardır. Kraliyet ailesinin sembolü  Lourie adındaki  irice bir kuşun kanatlarında bulunan daha çok kırmızı ve ucunda az siyah bulunan tüyüdür.  Bu kuş sadece Güney Afrika’da ve Swaziland’ da bulunmaktadır.  Kuş akıllı ve kurnazdır.  Kral üç kırmızı tüyü taç olarak kullanır.  Prenste üç kırmızı tüyü sadece başının yan tarafına takar. Prensesler bu tüyleri ancak yıllık merasimlerde kullanabilirler.  Bu kırmızı tüyler aklı ve krallığı temsil etmektedir.

Kral Mswati III ün 13 karısı ve 21 çocuğu bulunmaktadır.  Kral isterse daha fazla kadınla evlenebiliyor. Aşağıdaki resimlerde kral ve ana kraliçenin resimlerini görüyorsunuz.

Ülkenin ekonomik yapısı ağırlıklı olarak tarıma dayanmakla beraber, orman ürünleri ve orta ölçekte sanayisi, el sanatları ticareti ve turizmden oluşmaktadır.  Dünya turizm örgütünün 2000 yılı raporunda Afrika’nın dünya turizm pastasından aldığı payın % 4 olduğunu ancak 2006 yılında bu oranın % 4.8 e çıktığını ve Afrika ülkeleri içinde yükselen destinasyonlar içinde Swaziland’nda var olduğu bildirilmektedir.

Bir saatlik bir yolculuktan sonra ülkenin başşehri Mbabane’e yakın olan Ngwenya Oshoek adındaki sınır kapısına geldik. Bizden vize istemediler. Tabii sınır kapısına geldiğinizde bir tarafta onlara göre çok gelişmiş ülke olan Güney Afrika ve diğer tarafta gelişmesi için çok çalışması ve üretmesi gereken bir başka ülke Swaziland. Bu farkı ilk girişte görmeye başlıyor ve ülke içinde de görüyorsunuz.  Zaten bu durumu işsizlik rakamları olan % 70 i duyunca şöyle bir ya.. deyip irkiliyorsunuz.  Halkın krala olan bağlılıklarının en üst düzeyde olduğunu  da ifade ediyorlar.

Başşehir Mbabane alt yapısı ve düzgün binaları ile modern bir şehir görüntüsünü hemen veriyor. Şehir dışında bizde olduğu gibi gecekondu yapıları görmek mümkün.  Şehir dışında turizm amaçlı golf ve spa merkezleri olan konaklama işletmeleri ülkeye ayrı bir anlam vermektedir.  İklim ve bitki örtüsü bakımından Güney Afrika’dan hiçbir farkı olmamakla beraber yeşillik anlamında zayıf kalan özellikleri bulunmaktadır.  Özellikle ülkenin güney tarafları dağlık ve ormanlık alanlardan oluşmaktadır.

Başşehir Mbabane’den sonra ikinci büyük şehrin adı Manzini’dir. Bu iki şehir arasındaki kara yolu oldukça kalitelidir.  Yolculuğumuzun bu kısmında Swazi kültürünü gösteren ve özel olarak koruma altına alınmış olan Swazi Kültür Köyüne “Swazi Cultural Village” gittik. Köyde turist grubuna düğün merasimini gösterdiler.

Gurubun genç erkekleri ellerinde sopalarla ayaklarını  sert bir şekilde yere vurarak dans ederlerken arkalarında genç kızlardan oluşan grup ise sürekli şarkı söylüyor.  Erkeklerin bu şekilde davranmalarının sebebi kızların çok konuştuklarını ve onlara olan kızgınlıklarını ifade ediyormuş. Sonra kızlar ön saflarda şarkılarına devam ediyorlar. Bu arada grup içinde ergenlik çağına gelmekte olan erkeklerin de bulunduğu onların da bu merasime katılarak dans ettikleri ve kendilerini böylece yakın gelecekteki evliliğe hazırladıkları ifade ediliyor.  Aşağıdaki resimlerde düğün merasiminden bazı kareleri görüyorsunuz.

 Swazi kültüründe tıpkı bizde de olduğu gibi başlık parası ödeme zorunluluğu var. Başlık parasında ölçü 17 büyükbaş  hayvan  ve/veya karşılığı  para  verilmesi gerekiyor. Hatta bu başlık parasını  daha fazla ödeme gücü bulunanların birden  fazla kadınla  evlenebilecekleri hem kültürel hem de yasal anlamda mümkünmüş. Zaten kralın durumu bunu da ispatlar durumdadır.

Ziyaret ettiğimiz bu köyün şefinin iki hanımı ve onbeş çocuğunun olduğunu söylediler. Şef ölmüş ve onun yerine şimdi şefin annesi köyün idaresinde söz sahibi durumdadır. Bizi karşılayan en büyük erkek evlat yakında köy heyetinin kararıyla köy şefi olacakmış. Üç gün süren düğün adetlerinde tüm konukların yeme-içme anlamında ağırlandıkları bilinmekle beraber bu ağır masrafın kaldırılmasında geliştirdikleri en önemli adetleri ise gelen konukların beraberlerinde yiyecek ve içecek getirmeleri olmaktadır.  Köydeki kamış evlerin kapılarının çok dar ve yere yakın olmasının nedenini güvenlik açısından olduğunu ifade ettiler. Aşağıdaki resimlerde kamış evleri ve köyün yerleşim resimleri görülmektedir.

Bir başka yazımda görüşmek üzere sağlıcakla kalınız.

Prof.Dr.Ahmet Aktaş