Akdenizli Afrika güzeli Tunus

Değerli okurlarım yukarda gördüğünüz başlık bana ait değildir. Bu başlık Türk Hava Yollarının Skylife “gökyüzünde hayat” adlı dergisinin Mart 2008 sayısının 36. sayfasında başlayan Tunus’la ilgili yazısından alınmıştır.  Bir rastlantı gereği 12-16 Mart 2008 tarihleri arasında üyesi bulunduğum Avrupa Otelcilik Okulları Birliğinin (Eurhodip) yönetim kurulu toplantısı için Tunus’a gitmiştim. Daha önceden az da olsa Tunus hakkında bilgi edinmiş olmakla birlikte uçakta elime geçen bu dergi sayesinde Tunus’la ilgili bilgim arttıkça merakım da artmaya başlamış oldu.

Evet, yazının başlığında belirtildiği gibi Tunus’u gerçekten gördüğüm diğer Kuzey Afrika ülkelerinden olan Mısır ve Fas’tan daha farklı, gelişmiş, modern, temiz ve güzel buldum.

10 Milyon nüfuslu ülke Libya ve Cezayir arasında Akdeniz kıyısında kuzey, güney doğrultusunda 1000 km. derinliğe yerleşmiş bir ülke. Ekonomisi ağırlıklı olarak, tekstil, bankacılık, ticaret ve özellikle turizme dayalı bulunmaktadır.

2007 yılı itibariyle 7 milyon turistin ziyaret ettiği ülke, turizmde ciddi gelişme göstermiş ve bu konuda ciddi atılımlar içinde bulunmaktadır. Tunus’un başkenti Tunis ise 2.5 milyon nüfusu ile Akdeniz kıyısına yerleşmiş doğal güzellikleri ve tarihi dokusuyla cidden farklı bir kıtada bulunduğunuz imajını veriyor.

Tunus 80-90 yıl Fransız egemenliğinde kalmış ve dil ve kültür anlamında çok etkilenmiş ve uyum sağlamıştır. Tabii ki uzun yıllar da Osmanlı egemenliğinde kalmış olmasına karşın Osmanlının asimilasyon çabaları olmadığından herhangi bir ize rastlamıyorsunuz. Hatta bizim dilimizde Arapçadan aldığımız bazı kelimeleri sokaklardaki satıcılardan ya da televizyon haberlerinden alabiliyorsunuz.

Tunusun başkenti Tunis geniş bulvarları ve yüksek katlı iş merkezleri ve otelleriyle modern bir Avrupa kenti izlenimi vermektedir. Hatta etrafı surlarla çevrilmiş eski yerleşim şehri olan (le Medina) ya  varmak istediğinizde sizi oraya tıpkı Fransa’nın Paris şehrindeki ünlü Champs-Elysee bulvarı götürüyor. Bu geniş bulvarın her iki tarafında tıpkı Paris’teki gibi cafeler sıralanmış, insanlar günün ve gecenin her saatinde cafenin canlılığına renk katmaktadırlar. Bulvarın sonunda karşınıza Medina’nın kapılarından birisi olan  Bab Bhar çıkıyor. Kapıdan içeri girdiğinizde bambaşka bir dünya. İşte diğer Kuzey Afrika ülkelerinde de gördüğünüz eski yerleşim yeri çıkıyor. Ancak, etrafı koruma amaçlı surlarla çevrilmiş bu yerleşim yeri bugün hala güncelliğini korurken özellikle turizm için tıpkı ülkemizdeki kapalı çarşı mantığı ile hareket etmektedir. Burada altını çizerek belirtmekte yarar gördüğüm en önemli konu ise dükkanlardaki satıcıların halkı ve özellikle turistleri rahatsız etmeden satışlarını yapmalarıdır. Bu anlamda Medina şehirleri hem kültür varlıklarının korunması hem de alış veriş merkezlerinde insanlara nasıl davranılması gerektiği konusunda örnek olması bakımından önemli olmaktadır.

Başkent Tunis’te dünyanın en büyük mozaik müzesi görülmeğe değer yerlerden birisidir. Le Bardo olarak isimlendirilen bu müzede Roma imparatorluğundan kalma mozaikleri anlatmak gerçekten zor, muhakkak görülmesi gerekiyor. Ülkemizdeki Antakya mozaik müzesi ile karşılaştırıldığında farklı ve çok zengin parçalardan oluşuyor. Bu müze Hüseyinoğulları hanedanının 18. yüzyıla ait olan saray binasının güzellikleriyle de ünlenmiş.  Rehberimizin bize anlattığına göre mozaik tabloları ortalama 6-10 yıl içinde tamamlanmıştır. Sanatın ve insan emeğinin en üst seviyede olduğu bu muhteşem parçalar insanı büyülemektedir. Aşağıda müzeden bazı resimlerin anlatımı kolaylaştırması bakımından önemli olacağını düşünmekteyim.

İlk resimde İsa’dan sonra üçüncü yüzyılda yaşamış meşhur Romalı şair Virjile, iki yanında ise ilham perisi Clio ile trajedi perisi Melpomeni bulunmaktadır. Yine müzede ünlü odalardan birisi de Hüseyinoğulları hanedanının müzik odası bulunmaktadır. İkinci kata yerleştirilmiş karşılıklı localarda kral ve cariyeleri oturmakta, alt kat tam ortada ise müzisyenler sanatlarını icra etmektedirler. Odanın akustiği müthiş. Yemek salonu ise ikinci resimde görüldüğü gibi  yekpare muhteşem taban mozaiği ile donatılmış, duvarlar yine mozaik resimlerle süslenmiş.

Fransız işgaline karşı direnmiş ve Tunus’un bağımsızlığına damgasını vurmuş dünyaca meşhur liderlerden biri olan Habib Burgiba’nın mezarı yine Akdeniz kıyısında önemli turizm merkezlerinden olan Monastır şehrinde bulunmaktadır. Asıl mesleği avukatlık olan Habib Burgiba ve silah arkadaşları bağımsızlık mücadelesini 1956 yılında kazanarak bugünkü modern Tunus’un kurulmasında öncülük etmişlerdir.  Habib Burgiba’nın anıt mezarı 20 yılda tamamlanmış ve ziyarete açılmıştır.  Aşağıda bazı resimleri görmekteyiz.

Monastır şehrinin çok yakınında yine Akdeniz kıyısında kurulmuş olan Sousse  şehrinin ekonomisi sanayi ve turizme dayanmaktadır. Tüm şehirlerde olduğu gibi Sousse şehrinde de Medina bulunmaktadır. Ancak, Sousse şehrinin en önemli tarihi kalıntısı ise Kalesidir. Kale aslında askeri garnizon olarak tasarlanmış ve kullanılmıştır. Ribat olarak isimlendirilen kalenin tarihi, dokuzuncu yüzyıla dayanmaktadır ve kulesi 35 metre yüksekliğinde olup 73 basamaklı bir merdivenle tepeye tırmanılabilinmektedir. Duvar kalınlıkları ortalama 1.5 metre genişliğinde sağlam taş yapıdır.

Doğramalarının mavi rengi ve beyaz badanalı yapılarıyla farklı bir Akdeniz mimari özelliği yaşayan Tunus’un en önemli turistik merkezlerinden biri ise Hammamet şehridir. Arapçada hamam anlamında gelen şehrin maksimum iki katlı yapıları ve sahilin doğallığını koruması anlamında şirin bir kent. Yine Medina olarak isimlendirilen ve etrafı sağlam surlarla çevrilen eski yerleşim yeri deniz kıyısına sırtını dayamış ve dış kale surlarında ise nostaljik ve şirin cafeler ise akşam keyfi anlamında görülmesi ve yaşanması gereken mekanlardır.

Değerli okurlarım yazımın devamını sonraya bırakmak durumundayım. Şimdilik sağlıcakla kalın….

Prof. Dr. Ahmet Aktaş