8 Kasım Dünya Kentleşme Günü;

KENT İMAR PLANLARIMIZ VAR ANCAK KENT AĞAÇLANDIRMA PLANLARIMIZ YOK! NEDEN YOK!

• Dünya nüfusunun yarıdan fazlası, yaklaşık %60-65’i artık kentlerde yaşıyor. Bu kentlerin doğal yaşama alanlarımıza dönüştüğü anlamına gelir.
• Kentler sadece binalar, yollar, hastaneler, köprüler, otomobiller, vb. toplamı değildir.
• Ağaçlar da, kuşlar da, sincaplar da, rüzgar da, güneş de kente dahildir.
• Kentlerimizin binaların, yolların nerede nasıl yapılacağını belirleyen imar planları var ancak bunlarla bitki ve ağaçların, kuş ve sincapların, rüzgar ve güneşin nasıl uyumlu bir bütün halinde destekleneceği konusunda Kent ağaçlandırma (bitkilendirme) planlarımız maalesef  yok.
• “Kentsel Dönüşüm” kavramı, bütüncül ve sistemik bir yaklaşımla, “Ekolojik Kentsel Dönüşüm” e dönüştürülmelidir.

Ülkemiz yarım yüzyıl süren “Nicel Kentleşme”  aşamasından hızla “Nitel Kentleşme”  aşamasına geçmektedir. Nicel kentleşme, deprem, yeşil alan, ağaç gibi konuları dikkate almadan, ne pahasına olursa olsun başın sokulabileceği bir yapılaşmayı ifade eder. Nite kentleşme ise barınağın ötesinde güvenli, keyifli, sağlıklı ve verimli bir yaşamı mümkün kılan kentleşme anlamına gelmektedir. Ülkemizde nicel kentleşmeden nitel kentleşmeye geçiş ile kentsel dönüşüm çakışmıştır. Bu kentsel dönüşümün zorunlu olarak  nitel dönüşümü de sağlayabilecek  biçimde düşünülmelidir.

Artık kentlerimizi binaları, yolları, yeşil alanları dikkate aldığımız kadar ağacı, rüzgarı, güneşi, sincabı da hesaba dahil ederek planlamalıyız. 

Kentlerden çıkıp kırsala ulaşmak giderek güçleştiğinden (maddi ve manevi olarak) doğayı kentin içine monte etmek kentsel dönüşümün temel yaklaşımı olmalıdır. Bu bağlamda binaların yüzeyleri, kent içinde ısı adası oluşumunu (kent içi sıcaklığının kent dışına oranla 3-5 derece daha yüksek olması) ağırlaştıran camlarla değil, iklim değişimine de olumlu katkı sağlayan bitkilerle kaplanmalıdır. Yani kentler dikine ormanlar olarak planlanmalıdır.

Kent içinde hangi ağacın nereye, hangi sıklıkta, hangi ekolojik işlevleri yerine getirmek üzere dikileceği planlanmalıdır. Planlanmadan gerçekleştirilen kent ağaçlandırmaları kentlerin yaşam niteliğini olumsuz yönde etkileyebilir, kaza, hastalık, hava kalitesi bozulması, iş veriminin düşmesi gibi ciddi sorunların yaşanmasına yol açabilir.  Ülkemizde pek çok kentimizde kent ağaçları kentin hava kalitesini olumsuz yönde etkilemekte, özellikle çocuklarda çarpık bir ağaç kavramının gelişmesine yol açmaktadır. Örnek: kentlerimizde çoğunlukla her dem yeşil , yani yaprağını dökmeyen çam, ladin, sedir, okaliptüs, sokak benjamini (Ficus microcarpa), turunç, servi, manolya,  ağaçlar  kullanılmaktadır. Bunlar kışın da yapraklarını dökmemiş olduklarından, sokak ve caddelerdeki rüzgar hızını düşürerek ve soluma yoluyla bağıl nemi artırarak hava kirliliğinin ağırlaşmasına yol açabildikleri gibi, yaprağını dökmeyen ağaçlar kış aylarında binaları gölgeleyerek ısınma için daha fazla enerji harcanmasına ve dolayısı ile hava kirliliği riskinin yükselmesine yol açabilirler. Bu konuda Antalya özelinde çok yoğun olarak kullanılan sokak benjamini çok sık, ışık bile geçirmeyen tepe çatısı nedeniyle ekzoz gazlarının dağılmasını engelleyerek sadece kış aylarında değil yaz aylarında da hava kirliliğinin daha şiddetli yaşanmasına neden olmaktadır.

Bir başka örnek; Paris neden bir “Aşk” ve “Sanat” kenti olarak bilinir.  Nedenlerinden biri Paris’in ağaçlandırma, bitkilendirme politikasıdır. Paris’te her ay farklı bir Paris yaşarsınız çünkü cadde ve sokak ağaçlarının çoğu kışın yaprağını döken türlerdir yazları, kışları, ilkbaharları arasında önemli farklar gösterirler. Bakımlıdırlar, anıtsal binaların görünümünü engellemez aksına onlara ek estetik değerler katarlar.

Kentlerimizin çarpıklığında  binalar ve yollar kadar düşünülmeden dikilmiş ağaçların da payı vardır.  Kentleşme Gününde binaları ve bitkileriyle uyumlu, keyifle yaşanabilir kentler özlemimizdir.

Kentsel dönüşümde mimarlara, şehir plancılarına, peyzaj mimarlarına olduğu kadar  ormancılara da ihtiyaç vardır.

Prof. Dr. Tuncay Neyişçi

Yönetim Kurulu Başkanı

532 4083228