22 Nisan/ 5 Haziran, Çevre Günü Demokrasisi

Farkında olmalısınız, 1970 yılının birkaç yıl öncesi ve birkaç yıl sonrasında yaşadıklarımız dünyamız, onun kaynakları ve yönetim anlayışı üzerinde olduğu kadar biz insanların kendimizi algılayışımız üzerinde de köklü değişimlere neden oldu. Bugün sıklıkla kullandığımız küreselleşme, sürdürülebilirlik, katılımcılık, sivil toplum hareketi, doğanın parçası olmak, ekoloji, çevre gibi kavramlar bu köklü değişimlerin armağanıdır.

Nasıl mı?

Yıl 1972 aylardan Aralık. Uzaydan dünyanın tamamının göründüğü fotoğrafın çekildiği tarih. Dünyamızdan yaklaşık 30 bin km uzaktan çekilmiş, “mavi mermer” adı verilen bu fotoğrafta ilk kez dünyamızın tamamını görme şansını yakaladık. O ana kadar çok büyük ve çok sağlam olduğunu düşünmekte olduğumuz dünyamızın aslında 6x9 fotoğraf kağıdına sığabilecek kadar küçük ve bir su damlası kadar kırılgan olduğu gerçeğiyle de yüzleştik. Bunun ne denli köklü bir değişim olduğunu düşünebiliyor musunuz?

Kıtaların, sınırların, anlamını yitirdiği, dünyamızın tümünü tek bir bakışla görebildiğimiz bu fotoğraf “küreselleşme” kavramının ilk adımını oluşturmuştur. Eğer bugün dünyamızın her köşesi ile ilişki (cep telefonu, tv, bilgisayar, vb.) kurabiliyorsak, bunu bu fotoğrafın çekilmesini sağlayan teknolojiye borçlu olduğumuzu gözden kaçırmamalıyız.

Hemen bir yıl sonra, 1973 yılında yaşadığımız “petrol krizi” bizi küçük ve kırılgan dünyamızın kaynaklarının da sandığımız gibi sınırsız olmadığı, bir gün tükenebileceği gerçeği ile tanıştırdı. Kalkınmayı tüketimle miktarıyla ölçen bir anlayıştan kaynakların verimli kullanımı anlatışına geçmemizin yanında bu köklü değişim bize “sürdürülebilirlik” kavramını kazandırdı. Artık sadece kendimizi değil gelecek kuşakları da hesaba dahil ediyoruz.

Aylardan nisan, 22 Nisan, Yıl 1970, Amerika Birleşik Devletleri’nde yaklaşık 20 milyon Amerikalı, çoktan beri yaşanmakta olan çevre sorunlarına tepki olarak, bugüne kadar dünyamızın tanık olduğu en büyük sivil toplum hareketini gerçekleştiriyor. Amaç Çevre ve ekolojik sorunları Amerika ve dünya gündemine sokmak. Başarılı oluyor. Ve 22 Nisan, o gün bu gündür, “Dünya Günü” olarak kutlanıyor. Aslında 22 Nisan 1970“devlet”in güç kaybetmeye başlaması, sivil toplumun ön plana çıkmaya başlamasının miladıdır. Ekonomi paradigmasından ekoloji paradigmasına geçişin miladıdır. Katılımcı yaklaşımlara geçişin paradigmasıdır.

İnceleyiniz. Tüm dünya ve ülkemizde ekoloji ve çevre hareketinin miladı da 22 Nisan 1970’tir. Ünlü (TEMA; Green Peace, vb.) çevre ve ekoloji sivil toplum kuruluşlarının kuruluş tarihi 1970 sonrasıdır.

Daha da önemlisi, bu hareket Birleşmiş Milletleri de etkilemiş ve iki yıl sonra Stockholm’de gerçekleştirilen zirvede, 5 Haziran’ı Dünya Çevre Günü olarak ilan etmek zorunda bıraktırmıştır.

İlginç olan şudur; demokrasi geleneği gelişmiş olan ülkeler, sivil toplumun kendi gücü ile elde ettiği 22 Nisan “Dünya Günü” nü çevre ve ekoloji hareketinin günü olarak kutlarlarken, demokrasi geleneği oturmamış ülkelerin bürokrasi tarafından armağan edilmiş 5 Haziran’ı “Dünya Çevre Günü” olarak kutluyor olmalarıdır.

Size de anlamlı gelmiyor mu?

Dünya Çevre Günü’nüz kutlu olsun