PSİKİYATRİST

Aşkın Renkleri

DR. SEVİLAY ZORLU

Aşk öyle bir çelişkiler silsilesidir ve öyle sonsuz rengiyle biçimi vardır ki, hakkında ne söylerseniz söyleyin, muhtemelen doğrudur.

Finck,RomanticLoveandPersonalBeauty, 1891

Aşkın farklı çeşitlerini, bileşenlerini, yüzlerini ve biçimlerini tanımlayan çok sayıda kitap ve makale var. Yunan filozofları altı aşk çeşidi belirlemişti Günümüz bilim adamları da yaptıkları geniş çaplı araştırmalar da bu aşk tarzlarının var olduğuna dair kanıtlar bulmuştur.

v Yakın arkadaşlar arasındaki aşk,

v fedakâr aşk,

v sahiplenmeci aşk,

v pratik aşk,

v oyuncu aşk

v romantik aşk (eros).

Aşk çeşitleri, insanların romantik aşkı yaşama ve ifade etme biçimlerinde tutarlı farklılıklar olduğunu ortaya koysa da, her âşık olma deneyimi, her iki tarafın gerek bilinçli gerek bilinçdışı öğeleri tarafından belirlendiği için, kişiye özeldir.

İster tutkulu, ister oyuncu, mantıklı ya da fedakâr olsun, bir kişi her romantik ilişkisinde farklı biri olacaktır, çünkü karşısındaki sevgili ve aralarındaki etkileşime getirdiği eşsiz öğeler farklıdır.

Robert Sternberg'in üçgen modeli,aşkın üç ana bileşenini keşfettiğine inanır: YAKINLIK, TUTKU VE BAĞLILIK.Bu bileşenlerin varlığı veya yokluğu, aşkın farklı yüzlerini açıklar.

İçinde yalnız yakınlık olan bir ilişki, HOŞLANMAdır.
İçinde yalnız tutku olan bir ilişki, VURULMAdır.
İçinde yalnız bağlılık olan bir ilişki, BOŞ BİR AŞKtır.
ROMANTİK AŞK;tutku ve yakınlık olduğu halde bağlılık yoktur.
MÜKEMMEL AŞK hem yakınlığı, hem bağlılığı, hem de tutkuyu içeren aşk.

FARKLI AŞK BİÇİMLERİ

Aşk, yalnız onu oluşturan bileşenlerin çeşitliliğinden değil, aynı zamanda yöneldiği farklı kişilerden ve nesnelerden dolayı da farklı biçimler alabilir.

Aşk, cinsler arasındaki bir duyguyu ifade etmekle kalmaz.

Farklı aşk biçimleri;özsevgi, aile bireyleri,ebeveyn sevgisi,kardeş sevgisi, çocuk sevgisi…

Komşunuza, arkadaşınıza, hatta düşmanınıza, tüm insanlığa, evinize, toplumsal veya ırksal grubunuza, ulusunuza, güzel ve iyi olan her şeyeyönelebilir.

Aşk sevgi, sözcük dağarcığımızdaki en yorgun sözcüklerden biridir. Bu sözcüğün ölümüne kullanılmadığı bir alan yok gibi.Tek bir sözcüğün bütün işlevleriyle bir tutulması inanılır gibi değil.

SOSYOLOJİK DEĞERLENDİRMELERE GÖRE AŞKIN RENKLERİ;

1-EROS : TUTKULU

Tutkulu aşk. Aşka aşıksınız ve aşk için her şeye katlanırsınız.
Genellikle, tutkusal aşk olarak tanımlanmıştır,ancak tutkudan daha fazla şeyi ifade eder.
Eşinde olmasını istediği fiziksel görünüm hakkında belirli bir ‘’resme’’ sahiptir (zayıf,ince,kahverengi gözlü gibi).
Resme uygun bir eş adayı ile karşılaştığında da onunla çok hızlı bir biçimde ilişkiye girmeyi, sürekli olarak konuşmayı ve kendini açmayı ister.
Temel özelliği, kendine güven duyması ve yüksek kendilik saygısıdır.

2-LUDUS : OYUNCU

Oyuncu aşk. İlişkiyi, bağlılığa gerek duyulmayan zorlu bir macera olarak görüyorsunuz.
Belirgin bir ciddiyeti olmayan,karşılıklı hoşlanmaya dayalı,bir oyun gibi oynanan aşk türüdür.
Ludus aşık, aynı anda birden fazla eşle birlikte olabilir.
Tercih ettiği belirgin bir fiziksel görünüm tipi yoktur.

3-STORGE :ARKADAŞÇA

Arkadaşça aşk. Rahat, romantik olmayan cinselliğin ikinci planda olduğu bir yakınlıktan keyif alıyorsunuz.
Bu aşk türünün temeli arkadaşlığa dayanır.
Tutum ve değerlerinde benzer olduğu bir eşle güvenli bir ilişki kurmak esastır.
Onun için böyle bir benzerlik, kısa süreli bir heyecandan ziyade uzun süreli adanmışlığı araması nedeniyle fiziksel görünüm ya da cinsel doyumdan daha önemlidir.

4-PRAGMA :MANTIKLI

Mantıklı aşk. Karşılıklı uyumluluğu dert ediyorsunuz mantık her şeye hükmediyor.
‘’Pragmatik ‘’ ve ‘’Pratik ‘’ kavramlarını barındırır.
Ne tür özellikler aradığını bilir.
Büyük bir heyecan aramaz,daha ziyade, birlikte ödüllendirici ve doyum sağlayabileceği bir yaşam kurabileceği uygun bir eş arar.

5-MANİA : SAHİPLENMECİ

Sahiplenmeci aşk. Sahip olma ve sahiplenilme ihtiyacı sizi kuşatıyor.
Geleneksel günlük romantik aşk kavramsallaştırmasına benzer özelliklere sahiptir.
Kıskançtır,eşin samimiyeti ve bağlılığı konusunda şüphelerle doludur
Ani heyecansal değişimler yaşar.

6-AGAPE : ÖZVERİLİ

Özverili aşk. Kendinize başkalarından daha az önem veriyor kendinizi adıyor fedakarlık yapıyorsunuz.
Bu aşk türü özgecidir, kendi isteklerinden vazgeçer ve eşin refahına odaklanır.

ROMANTİK AŞK ve CİNSELLİK

Psikanalist Rollo May şöyle bir açıklama yapar; romantik aşkla (eros) cinsellik arasında ayrım gözetir.

"Seks bir ihtiyaç,"

"Eros bir arzudur." Eros, bir başkasını anlama halidir; erosta aranan cinsel tatmin değil, "dünyayı iyileştirme, geliştirme ve biçimlendirmedir. Ancak çoğumuz için cinsellik, romantik aşkın önemli bir parçasıdır.

Araştırmalar, bir ilişkide cinselliğin varlığının veya yokluğunun, ilişkinin duygusal gidişatını ve kişilerarası dinamiklerini etkilediğini göstermektedir.

Eros, bizi ait olduğumuz şeylerle kendi olanaklarımızla birleşmeye, kendi doyumumuzu keşfetmemize vesile olan hayatımızdaki önemli kişilerle birleşmeye iten kuvvettir.

Eros, insanı, kendini arateye, soylu ve iyi yaşama adamaya iten özlemdir... Bu, insanlık halinin temel bir gerçeğini, erosun bizi daima kendimizi aşmaya güdülediği gerçeğini ifade etmenin sembolik bir yoludur.

Şairlerle yazarlar, romantik aşk üzerine harika şiirler, öyküler, kitaplar yazmıştır. Filozoflar, tarihçiler, sosyologlar, antropologlar ve yeni yeni, aşkın kimyasını açıklayan biyologlarla biyokimyagerler, romantik aşkı incelemiştir.

Âşık olma aşaması bir aşk ilişkisinin eşsiz bir aşaması diğerlerinden daha yoğun bir aşama olduğu halde, bazı psikoterapistler tarafından önemsiz bir aşama olarak değerlendirilir.

Âşık olmak çaba istemez, âşık olduğunu inkâr etmeye çalışmanın hatırı sayılır bir çaba gerektirir.

Aşık olmak yaşamın en harika, en heyecanlı, en sarsıcı ve en önemli deneyimlerinden biridir. Aşık olmak bir aşk ilişkisinin en önemli aşamalarından biridir.

KÜLTÜREL YAPI ve AŞK

Aşıklar aşklarının zamansız ve sınırsız olduğunu sansa da, romantik aşk belli bir tarih ve kültürel bağlamda var oluyor.

Aşk, bir toplumsal kurgudur. Toplumların aşkın doğasına dair anlayışları farklıdır; farklı devirlerin kültürleri de aşkı farklı şekillerde tanımlar.

Kimi devirlerde cinsel bir tarafı olması gerektiği düşünülen romantik aşk, başka devirlerde yüce ve aseksüel bir deneyim olarak tanımlanır.

Romantik aşk, yaşamın başlangıcından bu yana diğer aşk türleri arasındaki saltanatını kaybetmese de, evlilik için temel teşkil etme görevine son yıllarda terfi etmiştir. Aşkın evlilik için yeterince sağlam bir temel oluşturacağına ve evlilik boyu süreceğine dair evrensel bir umut söz konusudur.

ROMANTİK AŞK VE VAROLUŞSAL ANLAM ARAYIŞI

Pulitzer ödüllü psikolog Ernest Becker, romantik aşkı, kendimizi "kahraman" gibi hissetme, yaşamımızın "kozmik" düzende bir anlamı olduğunu görme, bizi "bütünüyle kavrayan", kendimizden "daha yüce bir şeyle birleşme" ihtiyacımızı karşılama yollarından biri olarak tanımlar. "Kozmik kahramanlık ihtiyacı" yaşamı doyurucu hale getiren "ilahi ideal"e dönüşen sevgiliye, bütün tinsel gereksinimlerin yoğunlaştığı kişiye odaklanır.

Romantik aşk, kendimizden daha büyük bir şeyle bağlantı kurmamızı sağlayan kişilerarası bir deneyimdir.

EN CİDDİ ROMANTİK İLİŞKİNİZİ DÜŞÜNÜN…

Geçmiş ilişki deneyimlerimizdeki duygu, düşünce ve iletişim hatalarımızı analiz edebilirsek sonraki ilişkilerimizde benzer hataları yapmamayı öğrenebiliriz.

Şuanda romantik bir ilişki içinde misiniz?Yanıtınız hayırsa,yaşadığınız en ciddi ilişkiyi düşünün.