PSİKİYATRİST

KOKAİNLE İLİŞKİLİ BOZUKLUKLAR

DR. SEVİLAY ZORLU

Kokain, koka bitkisinden (ikiçeneklilerden, And Dağlarında yetişen, Peru ve Bolivya'da bahçelerde iş ölçüde yetiştirilen, küçük ve sarımtrak çiçekler açan, kırmızı renkte, zeytin biçiminde meyan, yapraklarından kokain elde edilen doğal olarak elde edilen bir maddedir.

Değişik biçimlerde (koka yapraklan, koka ezmesi, kokain hidroklorür ve kokain alkaloitleri gibi) tüketilir ve etkisinin başlama hızı ve katışıksızlık derecesine göre güçlülük düzeyi değişebilir. Ancak bütün biçimlerinde etken içerik kokaindir.

Kokainin sıklıkla kullanılan biçimi "krek kokaindir. Bu madde, toz haline getirilmiş hidroklorür tuzundan çıkarılan bir kokain alkaloidinin, sodyum bikarbonatla karıştırılması ve çok küçük" kayacıklara dönüşecek biçimde kurumasının sağlanmasıyla elde edilir.

Diğer kullanılış biçimlerinden başlıca ayrımı, kolaylıkla buharlaştırılabilir ve solunabilir olması, dolayısıyla etkilerinin çok hızlı başlamasıdır.

"Krek kokain"in bulunmasından önce kokain, eter, amonyak ya da diğer uçucu bir çözücüyle ısıtılarak hidroklorür tabanından ayrıştırılıyordu. Sonuçta elde edilen kokain tüttürülüyordu. Kullanıcıyı tutuşturabildiği ve ona zarar verebildiği için, bu işlem söz konusu maddeyi kullananlar için çok tehlikeli bir işlemdi.

KOKAİN KULLANIM BOZUKLUKLARI

Kokain kötüye kullanımı

Kokain bağımlılığı

Kokainin yol açtığı bozukluklar

Kokain entoksikasyonu; algı bozuklukları, kokain yoksunluğu, deliryumu

Kokainin yol açtığı psikoz, hezeyanlarla giden, hallüsinasyonlarla giden

Kokainin yol açtığı duygudurum bozukluğu

Kokainin yol açtığı anksiyete bozukluğu

Kokainin yol açtığı cinsel işlev bozukluğu

Kokainin yol açtığı uyku bozukluğu

Başka türlü adlandırılamayan kokainle ilişkili bozukluk

KOKAİN KÖTÜYE KULLANIMI

Kokain kullanımına bağlı özel hayat, sosyal hayat ve iş hayatlarını etkileyen ve kişi de belirgin sıkıntıya neden olan dönemler vardır. Kişilerin sorumluluklarını göz ardı ettikleri görülebilir ve kişilerarası çatışmalar içine girebilirler.

Yüksek ölçülerde, kısa süreli dönemler (birkaç saatten birkaç güne dek) için kullanımları, çok daha uzun dönemler (birkaç haftadan birkaç aya dek) için ara sıra, çok sorun çıkmadan, yoksunluk görülmeden kullanım izleyebilir.

Yasal birtakım sorunlar doğurabilir. Kullanılmasına eşlik eden sorunların yanı sıra tolerans, yoksunluk ya da almadan duramamanın (kompulsif davranış) kanıtları ortaya çıkarsa, kokain kötüye kullanımı yerine kokain bağımlılığı tanısının konması düşünülmelidir. Ancak, yine de, bağımlılık tanısının konabilmesi için, bağımlılık tanı ölçütlerinin tam karşılanabiliyor olması gerekir.

KOKAİN BAĞIMLILIĞI

Kokainin ileri derecede güçlü öforik etkileri vardır. Bu maddeyle karşılaşan kişiler, bu maddeyi çok kısa bir süre için kullandıktan sonra bile bağımlılık geliştirebilirler.

Kokainin bulunduğu bir ortamda, kişinin bunu kullanmaya giderek direnemiyor olması, kokain bağımlılığının erken bulgusu olarak değerlendirilebilir.

Yaklaşık 30-50 dakikalık kısa yarı ömrü nedeniyle, "kabarma (uçuş) “ sürebilmesi için sık alınması gerekir.

Kokain bağımlılığı olan kişiler, bu madde için, çok kısa bir süre içinde çok büyük paralar harcamak durumunda kalabilirler.

Maddeye ulaşabilmek için de, hırsızlık yapmak, vücudunu satmak ya da madde alışverişine aracılık etmek gibi yasal olmayan yollara başvurabilirler.

Kokain bağımlılığı olan kişiler, çoğu kez, dinlenmek ya da ek para bulmak için birkaç gün ara vermeye gereksinirler.

Bu kişiler, iş sorumluluğu, ana baba sorumluluğu gibi önemli sorumluluklarını, kokain bulmak ya da kullanmak için göz ardı edebilirler.

Uzun süreli kullanım sonucu, paranoid, şüpheci düşünceler, saldırgan davranışlar, anksiyete, depresyon ve kilo kaybı sık görülür. Hangi yolla kullanılırsa kullanılsın, yineleyen kullanımlardan sonra tolerans gelişir. Özellikle aşırı uyku uyuma, yeme isteğinde artma ve disforik, huzursuz duygudurum gibi yoksunluk belirtileri görülebilir ve bunlar, kişinin bu maddeyi kullanmak için içinin geçmesine yol açarlar ve depreşme olasılığını artırırlar.

Kokain bağımlılığı olan kişilerin çok büyük bir çoğunluğu, madde kullanımı süreçlerinde bir zaman kokaine fizyolojik bağımlılık bulguları (tolerans ya da yoksunluk belirtileri) gösterir.

KOKAİN ENTOKSİKASYONU

Kokain entoksikasyonunun başlıca özelliği, bu maddenin kullanılması sırasında ya da bundan kısa bir süre sonra, klinik açıdan önem taşıyan, davranışsal ya da ruhsal, uygunsuz birtakım değişikliklerin ortaya çıkmasıdır.

Entoksikasyon, genellikle bir "kabarma" ("uçuşa geçme") duygusu ile başlar ve şunlardan bir ya da birkaçını kapsar

Aşırı dinçlikle birlikte giden bir öfori, girginlik

Aşırı bir etkinlik gösterme

Yerinde duramama, aşırı bir uyanıklık

Kişilerarası duyarlılıkta artma

Konuşkanlık

Bunaltı, gerginlik, tetikte olma

Büyüklük duyguları

Basmakalıp ve yineleyici davranışlar gösterme

Öfkelenme, yargılama bozukluğu gösterme

Kronik dediğimiz uzun sürelerde entoksikasyon durumunda, duygulanımda küntleşme ile birlikte bitkinlik ya da üzüntü duyma ve toplumdan uzaklaşma.

Kokain kullanımını sırasında ya da kısa bir süre sonrasında gelişen, aşağıdaki belirti ve bulgulardan en az ikisi eşlik eder:

• taşikardi ya da bradikardi gibi kalp ritim bozuklukları

• göz pupillerinde genişleme

• kan basıncında yükselme ya da düşme

• terleme ya da üşüyüp titreme, ürperme

• bulantı ya da kusma

• kilo verildiğinin kanıtları

• huzursuzluk (psikomotor ajitasyon ya da retardasyon)

• kas güçsüzlüğü, solunumun baskılanması, göğüs ağrısı ya da aritmiler

• nörolojik belirtiler (konfüzyon, katılmalar, diskineziler, distoniler ya da koma)

Ağır entoksikasyon, sara nöbetlerine, aritmilere, ateş yükselmesine ve ölüme neden olabilir.Algı bozuklukları eşlik edebilir. Gerçeği değerlendirme bozukluğu olmayan, kokain kullanan bir kişide hallüsinasyonlar olursa ya da deliryum olmadan duysal, görsel ya da dokunsal yanılsamalar görülebilir.

Gerçeği değerlendirmenin bozuk olmaması demek, kişinin hallüsinasyonlarının kullandığı maddeden kaynaklandığını, bir dış gerçekliği yansıtmadığını bilmesi demektir.

Psikiyatrist & Psikoterapist

Uzm. Dr. Sevilay Zorlu

Hipnoterapist

Psikanalitik Regresyon Terapileri

HYT (Hipnomedidatif Yeniden İşleme )

İBT (İçsel Bilge Terapisi)

Cinsel Terapist

Kognitif (Bilişsel) Davranışcı Terapist

Çift Terapisti

Aile Danışmanı

Sanat Terapisti

Fonksiyonel Bütüncül (Holistik) Tıp