PSİKİYATRİST

Demans

DR. SEVİLAY ZORLU

DEMANS ALZHEİMER HASTALIĞI

Alzheimer hastalığı beynin düşünme, hafıza ve dil bölümlerini etkiler. Hastalığın başlangıcı sinsidir ve yıkım genellikle yavaştır. Günümüzde hastalığın sebebi bilinmemekte ve şifası bulunmamaktadır.

Beyin dokusunda yaptığı değişiklikleri Dr. Alois Alzheimer tanımlamıştır. Bu değişiklikler bugün Alzheimer hastalığına özgü anormal beyin değişiklikleri olarak bilinmektedir.

Alzheimer hastalığı, toplumun bütün gruplarını etkiler ve sosyal sınıf, cinsiyet, etnik grup ya da coğrafi bölge ile bir ilgisi bulunmamaktadır. Yaşlılar arasında daha sıklıkla görülmekle birlikte genç insanlar da bu hastalıktan etkilenebilmektedirler.

Alzheimer hastalığının belirtileri nelerdir?

Her insanı farklı biçimde etkiler. Etkisi büyük ölçüde kişinin hastalıktan önce nasıl olduğu ile ilgilidir, örneğin, kişilik, fiziksel durum ve yaşam biçimi gibi.

Alzheimer hastalığı olan herkes bütün bulguları göstermez ve kişiden kişiye değişir. Bu aşamalar bakımı üstlenenlerin potansiyel problemlerin farkında olmaları ve gelecekte ihtiyaç duyulacak bakım gerekliliklerine hazırlanmaları açısından rehberlik edebilirler. Hiçbir hasta, hastalığın ilerleyişini bir diğer hasta ile aynı şekilde yaşamaz.

Bulguların bazıları aşamaların herhangi birinde ortaya çıkabilir, örneğin geç dönemde sıralanmış olan davranış değişiklikleri orta dönemde yaşanabilir. Aynı zamanda bakımı üstlenenler her dönemde kısa, aklı basında dönemler yaşanabileceğinin farkında olmalıdırlar.

Teşhis neden önemlidir?

Erken teşhis bakımı üstlenen kişinin hastalıkla başa çıkmak için daha hazırlıklı olması ve nelerle karşılaşacağını önceden bilmesi açısından önemlidir. Teşhis geleceği planlama yolunda atılan ilk adımdır.

Teşhis edebilmek için basit bir test bulunmamaktadır. Alzheimer hastalığının teşhisi, kişinin fiziksel ve mental durumunun muayenesinin yanı sıra, yakın bir akraba ya da arkadaşından kişinin geçmişinin incelenmesiyle konulur. Hafıza kaybına yol açabilecek diğer hastalıkları ya da koşulları dışarıda bırakmak çok önemlidir.

Alzheimer hastalığının teşhisi ancak beynin otopsiyle incelenmesi sonucunda kesinleşebilir.

Evreleri

Erken Dönem genellikle gözden kaçırılır ve yanlış bir şekilde "yaşlılık" ya da yaşlanmanın normal bir parçası gibi adlandırılır. Hastalığın ilk başlangıcı sinsi olduğu için başladığı kesin tarihi belirlemek zordur. Kişi:

Konuşmayla ilgili zorluk çekebilir
Önemli hafıza kayıpları -özellikte kısa dönemli- sergileyebilir
Zamanı şaşırabilir
Tanıdığı yerlerde kaybolabilir
Karar vermede güçlükler yaşayabilir
İnisiyatif ve motivasyon eksikliği gösterebilir
Depresyon ve sinirlilik belirtileri gösterebilir
Hobi ve aktivitelerine ilgisini kaybedebilir

2. Orta Dönem Hastalık ilerledikçe, problemler daha belirgin ve kısıtlayıcı olmaya başlar.

Günlük yaşamında zorluklar çekebilir
Çok unutkan olabilir- özellikle yakın zamanda yaşanmış olayları ve kişilerin isimlerini hatırlamada
Kendi basına sorunsuz bir şekilde yaşayamaz hale getir
Yemek pişiremez, temizlik ya da alışveriş yapamaz
Son derece bağımlı hale gelebilir
Giyinme ve kişisel hijyen açısından örneğin; tuvalet, yıkanma gibi yardıma ihtiyaç duyabilir.
Giderek artan konuşma zorluğu çeker
Dolaşma zorlukları ve diğer davranışsal anormallikleri gösterir
Evde ve topluluk içinde kaybolur
Halüsinasyonlar olabilir

3. Geç Dönem Tamamen bağımlılık ve hareketsizlik dönemidir. Hafıza sorunları oldukça ciddidir ve hastalığın fiziksel yanı gittikçe göze çarpar hale gelir.

Yemek yemede zorluklar yaşayabilir
Akrabalarını, arkadaşlarını ve alışıldık nesneleri tanımayabilir
Olayları anlama ve yorumlama güçlüğü çekebilir
Ev çevresinde yolunu bulamayabilir
Yürüme zorluğu çekebilir
Mesane ve bağırsak sorunları yaşayabilir
Toplum içinde uygun olmayan davranışlar gösterebilir
Tekerlekli sandalye ya da yatağa bağımlı hale gelebilir

Bir tedavisi var mıdır?

İyileştirici tedavi bulunmamaktadır. Hafif ve orta şiddetteki Alzheimer hastaları için birtakım ilaçlar kullanılmaktadır. Bu ilaçlar tedavi sağlamamakla birlikte kimi hastalara yardımcı olabilir. Alzheimer hastasının olduğu kadar hastanın bakımını üstlenen kişinin de üzerindeki yükü azaltmak için yapılabilecek çok şey vardır. Bakımı üstlenen kişiler bu konuda daha ayrıntılı bilgi almak için doktorlarına ya da Alzheimer Derneği’ne danışabilirler.

DEMANS ÇEŞİTLERİ

1. ALZHEİMER TİPİ DEMANS, ERKEN BAŞLANGIÇLI

2. ALZHEİMER TİPİ DEMANS, GEÇ BAŞLANGIÇLI

3. VASKÜLER DEMANS

4. HIV HASTALIĞINA BAĞLI DEMANS

5. KAFA TRAVMASINA BAĞLI DEMANS

6. PARKİNSON HASTALIĞINA BAĞLI DEMANS

7. PİCK HASTALIĞINA BAĞLI DEMANS

8. HUNTİNGTON HASTALIĞINA BAĞLI DEMANS

9. CREUTZFELD-JACOB HASTALIĞINA BAĞLI DEMANS

10. .......'E BAĞLI DEMANS

11. MADDE KULLANIMININ YOL AÇTIĞI KALICI DEMANS