MEVZU DERİN

Hıdrellez

DOÇ. DR. İBRAHİM BAYKAN

Hıdrellez; diğer bir tanımla Hıdır İlyas; bütün Türk Dünyasında bilinen mevsimlik bayramlarımızdandır. Hızır ve İlyas peygamberin yeryüzünde buluştukları gün olması inanışı nedeniyle kutlanmaktadır. Bu kutlama kışın bitip baharın başlangıcı olarak kabul edilen 6 Mayıs günü yapılmaktadır.
Hızır; yaygın bir inanca göre; özellikle baharda insanlar arasında dolaşarak zor durumda olanlara yardım eden bolluk, bereket ve sağlık dağıtan; Allah katında ermiş bir ulu ya da peygamberdir. Ülkemizde yaygın bir söz vardır:” Kul Bunalmayınca Hızır Yetişmez” Diye.
Gelelim geçmişte yapılan hıdrellez kutlamalarına: 6 Mayıs öncesi evlerde telaşlı bir bahar temizliğine girişilirdi. İnsanlar O gün üst baş temizliğine daha bir özen gösterirdi.
Hali vakti yerinde olanlar O güne mahsus yeni giysiler alırdı. Yeşillik ve ırmak kenarları kutlama yeri olarak tercih edilirdi. Bu kutlamalarda genç kızlarımız adeta görücüye çıkar gibi; kol kola yürüyüp genç erkeklerin önünden adeta defile gösterisi gibi geçerlerdi. Genç erkekler de kızların dikkatini çekmek için gruplar halinde olta atarlardı.
Evlilik için ilk görüşmeler O anlarda başlardı. Hatta nişanlılar ilk kez burada konuşma ve görüşme fırsatı yakalarlardı. Kızlarımız ve koca, koca kadınlarımız ip atlar ve salıncakta sallanırlardı. Daha sonra acıkılır ve evlerde özenle hazırlanan azıklar yer sofralarına dizilirdi. Yoksul vatandaşlar da bu sofraların önünden geçerken kurulan sofralara davet edilir veya göz hakkı diye ellerine tutuşturulan ekmek arası ile doyarlardı.
Soğan kabuğu ile boyanmış haşlanmış yumurtalarla yumurta tokuşturma yarışmaları yapılırdı. Niyet çömleklerinin içerisine atılan kişisel eşyaların her çıkarılışında söylenen maniler O eşya sahibi kişiye atfedilirdi.
Örnek bir mani:
HEY BAHTİYAR, BAHTİYAR,
BAHTİYARIN NESİ VAR.
BİR GÜZELİN BİR ÇİRKİNE,
SARILMAYA VAKTİ VAR.
Bu kutlamalar hava kararıncaya kadar devam eder ve havanın kararmasıyla son bulurdu. Şayet ülkemin gelmiş geçmiş siyasi otoriteleri bu kutsal bayramımıza ve bu geleneğimize adam gibi sahip çıksalardı; Hıdrellez ve Bahar Bayramı gerçek anlamını bulurdu.