MEVZU DERİN

HIDIRELLEZ GÜNÜ NEDİR NASIL KUTLANIR?

DOÇ. DR. İBRAHİM BAYKAN

Kelime anlamı olarak "Hızır Günü" anlamına gelmektedir. Orta Asya'da ve Anadolu'da kutlanan mevsimlik bir kutlamadır.

Çeşitli dilekler ve duaların gül dalına bağlanarak ve dibine gömülerek kutlanır. Ateş yakılarak ve yapılan çeşitli eğlencelerle Hıdırellez günü kutlanmış olur. Aynı zamanda Hıdırellezin bereket getirdiğin inanılır. 6 Mayıs tarihinde kutlanmaktadır.

Hıdrellez; diğer bir tanımla Hıdır İlyas; bütün Türk dünyasında bilinen mevsimlik bayramlarımızdandır. Hızır ve İlyas peygamberin yeryüzünde buluştukları gün olması nedeniyle kutlanmaktadır. Bu kutlama kışın bitip baharın başlangıcı olarak kabul edilen 6 Mayıs günü yapılmaktadır.

Hızır; yaygın bir inanca göre; özellikle baharda insanlar arasında dolaşarak zor durumda olanlara yardım eden bolluk, bereket ve sağlık dağıtan; Allah katında ermiş bir ulu ya da peygamberdir. Ülkemizde yaygın bir söz vardır: “Kul Bunalmayınca Hızır Yetişmez” diye.

Benim Çocukluğumun Hıdrellez Kutlamaları:

Hali vakti yerinde olanlar O güne mahsus yeni giysiler alırdı. Yeşillik ve ırmak kenarları kutlama yeri olarak tercih edilirdi. Bu kutlamalarda genç kızlarımız adeta görücüye çıkar gibi; kol kola yürüyüp genç erkeklerin önünden adeta defile gösterisi gibi geçerlerdi. Genç erkekler de kızların dikkatini çekmek için gruplar halinde olta atarlardı.

Evlilik için ilk görüşmeler O anlarda başlardı. Hatta nişanlılar ilk kez burada konuşma ve görüşme fırsatı yakalarlardı. Kızlarımız ve koca, koca kadınlarımız ip atlar ve salıncakta sallanırlardı. Daha sonra acıkılır ve evlerde özenle hazırlanan azıklar yer sofralarına dizilirdi.

Yoksul vatandaşlar da bu sofraların önünden geçerken yapılan sofraya davet edilir veya göz hakkı diye ellerine tutuşturulan ekmek arası ile doyarlardı.

Soğan kabuğu ile boyanmış haşlanmış yumurtalarla yumurta tokuşturma yarışmaları yapılırdı. Niyet çömleklerinin içerisine atılan kişisel takıların her çıkarılışında söylenen maniler O eşya sahibi kişiye atfedilirdi. Bu etkinliğe; Martaval adı verilirdi.

Örnek Bir Mani:

Dereler çağlar oldu,
Gözlerim ağlar oldu,
Beklerim yar gelecek,
Günlerim aylar oldu.

Bu kutlamalar hava kararıncaya kadar devam eder ve havanın kararmasıyla son bulurdu. Şayet ülkemin gelmiş geçmiş siyasi otoriteleri bu kutsal bayramımıza ve bu geleneğimize sahip çıksalardı Hıdrellez ve bahar bayramı gerçek anlamını bulurdu.

Sevgi ve Saygılarımla