Atatürk’ün Annesi Zübeyde Hanımın Ölümünün 99’nci Anma Yıldönümü

1.  Giriş ve yaşamına ilişkin gelişmeler  

      a.   Değerli dostlarım ve yüreği insan sevgisi odaklı Atatürk Sevdalısı yurtsever insanlar hepinize merhaba. Sizlere selam, sevgi ve saygılarımı sunuyorum. Dün 14 Ocak 2020 günü sabah saat 11.00’ de Antalya Atatürk Evi’nde yüce önder Atatürk'ümüzün annesi Zübeyde hanımefendi' nin ölümünün 97‘nci yıl dönümünde geniş katılımlı ve büyük bir üzüntüyle anmıştık. Bu yılda büyük bir lider, devlet ve siyaset adamını Türk ulusuna ve insanlık dünyasına armağan eden ve bizlerin hür ve çağdaş bir yaşama ulaşmamızda büyük katkısı olan Zübeyde annemizi ölümünün 99’uncu yıldönümünde bir kez daha rahmetle anıyorum ve mekânı cennet olsun diyorum.

       b. Selanik’ te 1857 yılında doğan Zübeyde Hanım, 14 Ocak 1923 tarihinde hayatını kaybetmiştir. Osmanlı devrinde, 2’nci Mehmet zamanında Karaman’dan Rumeli'ye göçen ve Selanik yakınlarındaki Langaza'da toprak işleri ile uğraşan bir Türkmen ailesi olan Hacı Sofu ailesindendir. Mustafa Kemal Atatürk’ün anne soyu da, Karaman’dan gelerek Selanik ile Manastır’ın arasında bulunan Vodina Sancağına bağlı “Sarıgöl” de denilen “Kayalar” Nahiyesine yerleştiler. Aile, sonradan Selanik yakınlarında bugün de kaplıcaları ile meşhur olan Langaza’ya yerleşmiştir.

        c. Dedesi Feyzullah Efendi’nin taşıdığı “Sofu-zade” (Sofular) lâkabı, yerleştikleri Sarıgöl bölgesindeki yer adları ve ailedeki hatıraların gösterdiği üzere, Mustafa Kemal Atatürk’ün anne soyu Karaman’dan Rumeli’ye gelen ve bundan dolayı da “Konyarlar” olarak Rumeli’de anılan Yörük Türkmenlerdendir. Zübeyde Hanım, 1857’de Langaza’da dünyaya gelmiştir. Babası Sofuzade Feyzullah (Sadullah) Ağa, annesi Molla Hanım olarak anılan Ayşe Hanım'dır. Döneminde kadınların okula gitmesi yaygın olmadığı için, okuryazar oluşu nedeniyle kendisi de Zübeyde Molla olarak anılırdı.

        d.  Selanik'te Gümrük Muhafaza Teşkilatında memur Ali Rıza ile 1871 yılında henüz 14 yaşında iken evlenmiştir. Ali Rıza, sarışın ve mavi gözlü bir kadınla evlenmeyi düşlerken, kendisinden 20 yaş küçük olan, siyah saçlı ve derin mavi gözlü bu kadına sevdalandığını belirtmiştir. Yeni çift Selanik Yenikapı semtinde yeni hayatını başlatmış ve Zübeyde Fatma, Ömer ve Ahmet adlı çocukları doğmuştur. Ancak Fatma bu dönemde ölmüştür. Eşi Ali Rıza'nın Yunanistan sınırında Çayağzı (ya da Papaz Köprüsü)'na tayin edildiği için taşınmış ve orada Ömer ve Ahmet hayatını kaybetmiştir. 1881’de dördüncü çocukları Mustafa, 1885’te Makbule, 1889’da Naciye doğmuştur. Naciye, küçük yaşta veremden hayatını kaybetmiştir. Ali Rıza Efendi de 1888 yılında ölmüştür.Zübeyde, çocuklarını da alarak abisi Hüseyin Bey'in Langaza'daki çiftliğine git Babasının erken ölümünün ve dayısının çiftliğinde ailenin erkeği olarak yaşadıklarının Mustafa üzerinde derin etkileri olduğu düşünülmektedir.

2.   Atatürk’ün annesine ilişkin düşünceleri

       Mustafa Kemal Atatürk’ün annesi Zübeyde Hanımefendi’nin ölümü ile ilgili olarak;

     "Annemin kaybından şüphesiz çok üzüntülüyüm. Fakat bu üzüntümü gideren ve beni avutan bir konu vardır ki, o da anamız vatanı yok olmaya götüren idarenin artık bir daha geri gelmemek üzere yokluk mezarına götürülmüş olduğunu görmektir. Annem, bu toprağın altında, fakat millî hâkimiyet sonsuza dek devam etsin. Beni teselli eden en büyük kuvvet budur. Evet, millî hâkimiyet sonsuza dek devam edecektir. Annemin ruhuna ve bütün ataların ruhuna üzerime almış olduğum vicdan yeminimi tekrar edeyim. Annemin mezarı önünde ve Allah’ın huzurunda yemin ediyorum, bu kadar kan dökerek milletin kazandığı ve elde tuttuğu hâkimiyetin korunması ve savunması için gerekirse annemin yanına gitmekte asla kararsız davranmayacağım. Millî hâkimiyet uğrunda canımı vermek, benim için vicdan ve namus borcu olsun."

                                                                                                                                                   MUSTAFA KEMAL
 

      ( Annesi vefat ettiğinde dahi vatan savunmasını aksatmayıp cenazeye katılamayan Atatürk, 12 gün sonra, Annesinin mezarı başına gelerek, mezarı başında ağlayarak bu yemini etmiştir. Ocak 1923)

3.   Sonuç olarak;    

       a.  Ancak halen yaşadığımız süreç içinde bu nur yüzlü ve iffetli annemize Atatürk düşmanları tarafından ağza alınmayacak şekilde hakaret ve küfürlere maruz kalması ve de özellikle büstlerine saldırılması son derece düşündürücü ve bizleri derin acılara sevk etmektedir. Bunun İslam diniyle açıklanması tam bir gaflet ve cehalet durumudur. Bugün ki iktidarın bu yapılan çirkin ve üzücü tutum ve davranışları görmezlikten gelmesi de bizi ayrıca kahretmektedir.

        b.  Ayrıca akşam gerek TV haberlerinde ve gerekse yazılı basında Atatürk’ün annesi Zübeyde hanımefendi ile ilgili haber ve bilgiler yeterli düzeyde yer almamıştır. Geçmiş yıllarda bu anma etkinlikleri çok daha büyük katılımla yapılırdı. Diğer üzüldüğüm bir konu ise bu anma günü ile ilgili dernek, parti ve sivil toplum örgütlerinin bu yıl yapılacak etkinlik hakkında tüm halkımıza zamanında bilgi vermemeleridir. Bu konuda gerçekten büyük ihmal ve ilgisizlik hakimdir. Bu törenin ne zaman yapılacağını bir gün önce saat 23.00 ‘de öğrenebildik. Bir diğer konuda Antalya'da bulunan kadın sivil toplum örgütlerinin katılımının çok az oluşudur. Biz Atatürkçülerin ve özellikle kadınlarımızın büyük bir kalabalıkla katılması sağlanmalıdır. Antalya'daki tüm sivil toplum örgütleriyle gereken koordinasyon ve bilgilendirme yapılmalıdır. Lütfen gelecek yıl bu etkinliği kaçırmayalım ve tüm dostlarımızla birlikte katılalım. Her şey gönlünüzce olsun.