Beyinci Dokusunun Omurilik Kanalına Doğru Fıtık Oluşturması: Beyincik Sarkması

Beyincik beynin hemen arkasında yer alan küçük boyutlu bir organdır. Beyincik vücudun hareketlerini koordine eder ve dengesini sağlar. Beyincik sarkması olarak adlandırılan sağlık sorunu da bu dokunun alt bölgelerinin herhangi bir enfeksiyon hastalığına, doğumsal bozukluğa ya da yapısal bozukluğa bağlı olarak omurilik kanalına doğru fıtık oluşturması durumudur. Beyincik sarkması genel olarak 20-30 yaşlarındaki bireyleri etkilemektedir. Ancak nadiren de olsa küçük yaştaki bireylerde ve yaşlılarda da meydana gelebilir.

Beyincik dokusunun omurilik kanalına yani foramen magnuma fıtık oluşturması sonucunda beyin omurilik sıvısının dokular arasında ilerlemesi engellenir. Bu da kafatası içerisinde sıvı birikmesine neden olur. Biriken sıvı beyin dokusunda ise hidrosefali, omurilikte ise syringomyeli olarak adlandırılır. Beyincik sarkması oluşum mekanizmasına ve klinik seyrine göre 4 farklı tipte bulunmaktadır;

Tip 1 Beyincik Sarkması: Her yaş grubunda en çok görülen beyincik sarkması tipidir. Tip 1 beyincik sarkmasında kafatası kemiğinin arka bölgesinde şekil bozukluğu görülür ve küçüktür. Beyinciğin alt bölgesi tip 1 beyin sarkmasında kafatasının alt bölgesinden sarkar. Yaklaşık 5 mm boyutunda olan bu sarkma beyin omurilik sıvısının akışını engellediği için kafatasında veya omurilik içerisinde ödem oluşumu gözlemlenir.

Tip 2 Beyincik Sarkması: Tip 2 beyincik sarkması konjenital olarak meydana gelir. Tip 2 beyincik sarkmasında beyinciğin neredeyse tamamı omurilik kanalına doğru sarkmıştır. Tip 2 beyincik sarkması genellikle spina bifida hastalığı ile birlikte görülmektedir. Tip 2 beyincik sarkması hastalarında harekette bozulmalar ve duyu kayıpları meydana gelebilir.

Tip 3 Beyincik Sarkması: Tip 3 beyincik sarkması yeni doğan bebeklerde görülür ancak görülme sıklığı oldukça nadirdir. Tip 3 beyincik sarkması nadir görülmesine karşın oldukça ciddi sonuçlar doğurabilmektedir. Ensefalosel ile birlikte görülen tip 3 beyincik sarkması bebeklerde genellikle ciddi sekellere yol açar. Bu bebeklerde duyu kayıpları ve epileptik nöbetler oluşum gösterebilir.

Tip 4 Beyincik Sarkması: Tip 4 beyincik sarkması yine tip 3 beyincik sarkmasında olduğu gibi bebeklerde görülmektedir. Ancak bu tip beyincik sarkmaları arasında en ağır seyreden tiptir. Ölümcüldür. Bu bebeklerde beyincik dokusu gelişim gösterememiştir. Bebeğin beyni ve beyincik dokusu sarkma gösterir. Bu bebekler anne karnında ya da dünyaya gözlerini açtıkları ilk birkaç saat içerisinde hayatını kaybetmektedirler.

Beyincik Sarkması Belirtileri Nelerdir ?

Beyincik sarkmasında sarkan beyincik dokusunun boyutuna, tipine, ödem miktarına ve hastaların genel sağlık durumlarına göre farklı şiddette belirtiler ortaya çıkmaktadır. Uzmandoktor net görüşüne göre beyincik sarkması kimi hastada hiçbir belirti gözlemlenmezken kimi hastada şiddetli duyu kayıpları, koordinasyon bozukluğu vs. meydana gelebilmektedir. Beyincik sarkmasında en çok karşılaşılan belirti ve bulgular şu şekilde sıralanabilir;

• Öksürme ve hapşırma gibi kafa içi basıncını arttıran sebepler sonucunda şiddetli baş ağrıları
• Yoğun aktivite ile meydana gelen, omuzlara yayılım gösteren boyun ağrısı
• Sarkmanın çok olduğu durumlarda beyinciğin dengeyi sağlayamaması sonucunda baş dönmeleri
• Alt ve üst ekstremitelerde, boyunda ve omuzda uyuşma
• Vücudun üst bölgelerinde ağrı
• Sarkmaya bağlı olarak koordinasyon bozuklukları, denge kaybı
• Yürüme problemleri
• Sinirlere baskının arttığı durumlarda kulak çınlaması
• Kalp atım hızında yavaşlama
• Solunum sıklığında ani değişimleri
• Uyku apnesi
• Çeşitli psikolojik belirtiler beyincik sarkmasında yaygın bir şekilde görülmektedir.

Beyincik Sarkmasının Nedenleri Nelerdir ?

1. Gebelikte meydana gelen mutasyonlar, gen dizilimde değişmeler
2. Gebelikte annenin geçirdiği enfeksiyon hastalıkları
3. Folik asit eksikliği
4. Gebelikte annenin çeşitli kimyasallara uzun süreli maruziyeti
5. Anne adayının sigara ve alkol kullanması
6. Anne adayının radyasyona maruz kalması gibi nedenler beyincik sarkmasına neden olabilmektedir.

Beyincik Sarkmasının Tedavisi Nasıldır?

Beyincik sarkması teşhis ve tedavisi planlanırken sarkan beyinciğin boyutuna, tipine ve hastaların genel sağlık durumlarına göre farklı tedavi yöntemleri uygulanmaktadır. Ağrı eşiği düşük olan hastaların birçoğu cerrahi tedaviye başvurmaktadır. Ayrıca hastalar sarkmanın ilerlemesinden endişesi olduğu zaman da cerrahi tedavi yöntemlerine başvurmaktadır.

Beyincik sarkması eğer kişinin genel sağlık durumunu pek fazla etkilemiyorsa ve hastalar ortaya çıkan belirtileri tolere edebiliyorsa hafif analjezikler kullanılarak kişi yaşamına devam edebilir. Eğer hastalar cerrahi tedaviyi düşünmüyorsa düzenli aralıklarla boyun manyetik rezonans incelemeleri yapılmalı ve hastalar takip edilmelidir. Eğer ilerleyen süreçlerde hastalarda ciddi semptomlar ortaya çıkıyorsa en kısa sürede beyin ve sinir cerrahisi doktorları tarafından cerrahi müdahale yapılmalıdır.