GERONTOLOJİK BAKIŞ

Yaşlılık Politikası mı?

PROF. DR. Phil. Habil. İSMAİL TUFAN

Politika daima iki bileşenden meydana gelir: Hedefler ve toplumsal değerler. Bu ikisinden birini dikkate almazsa, politika, başarılı olamaz. Politika, farklı boyutları olan karmaşık bir terimdir. Burada yaşlılıkla ilişkili sosyal politika ile ilgili görüşlerimi dile getireceğim. Yaşlılık politikalarının en geniş açıdan bakıldığında hedefinin yaşlıların yaşam koşullarını iyileştirmek olduğu kabul edilebilir. Bunun için gerçekleştirilen girişimlerin toplumsal değerlere dayanan gerekçeleri olmalıdır. Yaşlılık politikalarına duyulan ihtiyacın gerekçesi ise neredeyse bütün ülkelerde gözlemlenen nüfusun yaşlanmasıdır (demografik yaşlanma). Bu açıdan bakıldığında yaşlılık politikalarının genellikle unutulan uluslararası boyutu vardır. Birleşmiş Milletler, buna uzun süredir dikkat çekmektedir.

Yaşlıların yaşam koşullarını iyileştirme çabalarında yaşlılık politikalarımızın sosyokültürel değerlerimizle uyumlu olması için insani, vicdani ve dini değerlerimiz ile uyumlu olmaları şarttır. Fakat toplumumuzda bazı kesimler, özellikle dini değerlerin hangi sebeple olursa olsun vurgulanmasından rahatsızlık duymaktadırlar. Özellikle kendini “laik” olarak tanımlayan ve “sosyal devlet” kavramını vurgulayan kesimde, bu, sık görülen bir çelişkidir. Çünkü dini değer dediğimiz toplumsal değerler, laikliğe karşı değildir. Sosyal devlet Hıristiyanlığın değerlerinden doğmuştur. Hâlâ bu değerlere dayanmaktadır. Dolayısıyla kendini laik kabul edip ve sosyal devleti övenlerin İslam’ın değerlerinden hoşnutsuzluk duyması, tam bir tezatlıktır. Yaşlılık politikalarının insani ve vicdani değerlere dayanması talebin, bazıları için sadece din ile ilişkilidir. Buna öncelikle dindar dediğimiz muhafazakâr kesimde rastlıyoruz. Oysa insani ve vicdani değerler kesinlikle sadece din ve inanç ile alakalı değillerdir. Kendini dindar olarak tanımlamayan ve hiçbir inanç ile kendini bağdaştırmayan kişilerin de insani ve vicdani değerleri vardır ve genellikle kendini dindar olarak tanımlayanların insani ve vicdani değerlerinden farklı değildir. Yani hem laik hem de dindar kesimde, kendileriyle tezatlık yaratan durumlar vardır. Bunun sebebi, bu kavramların (dindarlık, laiklik) iç içe geçmiş olan, fakat dikkate alınmayan özelliklerinden ileri gelmektedir. Yaşlılık politikalarında olması gereken insani, vicdani ve dini değerler, her iki kesimi de temsil etmektedir.

Bu açıdan yaşlılık politikalarının farklı düşünenleri birleştirici bir özelliğinin olduğu kabul edilebilir. Önemli olan niyettir. Buna ortak noktalarda birleşme niyeti denilebilir. Politika zaten daima bu niyetin farklı varyantlarıyla işleyen bir kurumdur. “Birleşmez” denilenlerin birleştiği, “ayrılmaz” denilenlerin ayrıldığı bu kurumda, yaşlılık politikalarının birleştirici olabileceğine inanmamak için mantıklı hiçbir gerekçe yoktur.

Atık yaşlı bir toplumuz. Bundan hoşlanmayabiliriz. Fakat bu gerçeği değiştirmez. Toplumumuz yaşlanmaya devam edecektir. Bugünkü gençler yaşlandığında toplum olarak daha da yaşlanmış olacağız. Bu yüzden bizim yaşlılık politikalarına sosyal politikalarımızda yer ayırmamız şarttır. Bunu yapmazsak sosyal politikaların hedeflerine de aykırı bir davranışa yönelmiş oluruz.

Sosyal politikaların hedefi ise tüm vatandaşların yaşam koşullarını iyileştirmektir. Bu yüzden yaşlılık politikalarında kuşakları da dikkate almak gerekir. Dolayısıyla yaşlılık politikalarına iki boyut daha eklemek zorundayız: Eşitlik ve adillik. Bunun anlamı şudur: Yaşlılık politikaları gençlerin ihmaline dayanmamalıdır, ama aynı zamanda gençlik politikaları da yaşlıların ihmal edilmesi anlamına gelmemelidir. Dolayısıyla ne gençlik politikası ne de yaşlılık politikası, bizi hedefimize ulaştırabilir. Bizim asıl kuşak politikalarına ihtiyacımız vardır. Gençleri ve yaşlıları adil ve eşit şekilde dikkate alan politikalara!