BİLİMSEL DÜŞÜNCE

Dur Yolcu-3

PROF. DR. RAMAZAN DEMİR

(Önceki Yazının Devamı)

Çanakkale boğazında gemiler selama dururlar! Evet, bu ifade sıradan bir ifade değildir, gerçektir. Detaylarını devamında okuyacaksınız. Gemiler Çanakkale boğazına yaklaştıklarında çok özel bir eylemde bulunurlar.

Bilen bilir bilmeyenler de öğrensin diye yazıyorum. Aslında ben de yeni öğrendim. Denizcilikte gemi seyir defterinin adı “Jurnal”dir. Bütün Dünyada seyrüsefer halindeki gemilerin kaptanları şunu çok iyi bilir ki herhangi bir suyolu boğazdan geçilirken bu seyir defterine geçilen boğazın adı yazılır. Örneğin "Bering boğazı geçildi, Panama boğazı geçildi, İstanbul boğazı geçildi” gibi...

Fakat iş Çanakkale‘ye gelince söz de iş de değişir. Boğaza yaklaşan gemi "Kilitbahir" hizasına geldiğinde, Gelibolu açıklarındayken deftere şunlar yazılır: “Şehitler 2 Km’den selamlandı” ondan sonra da “Gemi yoluna devam ediyor" diye yazılır. Hiç bir kaptan “Çanakkale geçildi” diye seyir defterine yazmaz! Bu dünyada olan ilk ve tektir.

***

Eceabat'tan Gelibolu yarımadasına geçerken yaklaşık 2-3 km sonra Değirmen burnu tabyası (Hamidiye tabyası olarak da bilinir-Abdulhamit zamanında yapıldığı için onun ismiyle anılıyor) ki halen faaldir ve içinde askeri kışla da vardır. Onun üst tarafında sağda "Dur Yolcu" yazısı görülür.

Bu yazı ve nöbetteki askerin silueti nasıl ve ne zaman dağa işlendi?

***

Zaferden sonra 1960 yılına kadar anma törenlerinin yapıldığı yer çok sınırlıydı. Tören alanlardan biri Kireçtepe'de jandarma anıtı ve Cesaret tepesinde 1934 yılında yapılan Mehmet Çavuş anıtı var. Dolayısıyla yıl dönümlerinde anma törenleri, resmi merasimler, hep bu anıtta yapılırdı.

1960 yılında Değirmen burnu tabya komutanı Turan Şefik Pınar düşünür. 'Bu büyük zaferi gelecek nesillere aktarmak için bir iz, bir işaret bırakmak gerek' der. Aynı zamanda bir resim sanatçısı olan yanındaki yedek subaya da fikrini anlatır. Subaya elindeki asker sigarası paketini gösterir.

Asker sigarasının üzerindeki resim, nöbetteki bir askeri, bir Mehmetçiği yansıtan bir resimdir. Eli tüfeğinin kundağını kavramış hazır vaziyette bekleyen resmi gösterir.

Sorar ressam astsubaya, "Bu resmi dağa işleyebilir misin?" "Olur, işlerim, hem de ölçülü olarak işlerim" der ve askerleriyle Eceabat tepesine tırmanır, topladığı taşları kirece batırır kireçle, taşla nöbetteki askerin resmini dağa işler. Resim işlenir ancak çok çıplak kaldığı, bazı eklerin de yapılması gerektiği kanısına varır.

Sadeliğine ek olarak şair Necmettin Halil Onan'a ait ünlü şiirinden eklemeler yapılır. Dağa işlenen asker siluetinin yanı başına bu şiirden iki satır eklenir. Şiirin adı "Dur Yolcu!" diye başlayan şiir aşağıdadır.

"Dur Yolcu; bilmeden gelip bastığın bu toprak bir devrin battığı yerdir.

Eğil de kulak ver, bu sessizliğin bir vatan kalbinin attığı yerdir."

Bugün Eceabat dağında gördüğümüz Mehmetçik resminin hikâyesi kısaca böyledir. Ve Çanakkale zaferinin, geçilmezliğinin simgesi olarak nesilden nesle aktarır.

Şiirin tamamı aşağıdadır.

***

“Bir Yolcuya!..

Dur yolcu! Bilmeden gelip bastığın

Bu toprak, bir devrin battığı yerdir.

Eğil de kulak ver, bu sessiz yığın

Bir vatan kalbinin attığı yerdir.

Bu ıssız, gölgesiz yolun sonunda

Gördüğün bu tümsek Anadolu'nda,

İstiklal uğrunda, namus yolunda

Can veren Mehmed’in yattığı yerdir.

Bu tümsek, koparken büyük zelzele,

Son vatan parçası geçerken ele,

Mehmed’in düşmanı boğduğu sele

Mübarek kanını kattığı yerdir.

Düşün ki, haşrolan kan, kemik, etin

Yaptığı bu tümsek, amansız, çetin

Bir harbin sonunda bütün milletin

Hürriyet zevkini tattığı yerdir.”

Necmettin Halil Onan

***

NOT: 18 Mart 1915 Çanakkale Deniz Savaşları Zaferi dolayısıyla 57. Alay için yapılan paylaşımların "kopipas" şeklinde olduğu anlaşılıyor. Nitekim yapılan paylaşımlarda 17 Mart 1915 tarihine atıf yapılarak, 57. Alayın tamamen şehit olduğu belirtiliyor. Özellikle sosyal medyada bu tip yanlışlıklara sık rastlanıyor.

Bir düzeltme yapalım; 57. Alay'a Yarbay Mustafa Kemal tarafından "hücum" emrinin verilmesi 18. Mart 1915 değil, düşman Gelibolu'ya asker çıkardığında yani 24-25 Nisan 1915 günlerinde, Arıburnu Muharebeleri sırasında gerçekleşti. Bu noktayı da böylece belirtmiş olalım.

***